خوب مری یک عضوی است که دهان را به معده وصل می کند. و مهم ترین کاری را که انجام می دهد، انتقال موادی است که در دهان خورد می شود و به معده می رود. واقعا کار خاصی را در هضم و جذب ندارد و بخواهیم اگر بیماری های مهمی را در آن ذکر بکنیم، دوتا بیماری معمولا هست که مردم از ما سئوال می کنند. یکی سرطان های مری و ارتباطش با تغذیه است. یکی بحث ریفلاکس است. دو بیماری مهم این دستگاه هست که من می خواهم ارتباط تغذیه با این را مشخص بکنم. اولینش سرطان مری. خوب سرطان مری واقعا یک بیماری شایع در سطح جهانی است. یعنی ایران نسبت به سطح جهانی در سطح بالایی قرار دارد نه اینکه خود بیماری شایع باشد. و توخود ایران هم در مناطق دریای خزر مثل گنبد کاووسف مثل ترکمن صحرا محل شایعی برای این بیماری است و واقعا جزء بیماری های کشنده ای است. علل مختلفی برای سرطان مری ذکر شده است که متاسفانه از علل آن ، در راس علل آن الکل است، دخانیات مخصوصا به شکل چپق و پیپ، مصرف مواد مخدری است. ریفلاکس است، خود ریفلاکس عاملی برای سرطان مری است و بعد از آن بحث تغذیه که من الان می خواهم اشاره بکنم. خوردن مواد داغ مثل چایی داغ هست متاسفانه که خیلی وقتها هست که کسی نشسته است می گوید یک چایی داغ بیاور من حالم جا بیاید! غافل از اینکه این چای داغ عاملی است برای سلامت مری. و واقعا توی ایران به خاطر مصرفش و در ترکیه به خاطر مصرف چیزهای داغ واقعا خیلی شایع است.
مواد دیگری که در بحث سرطان مری هست، کمبود ویتامین ها هست. ویتامین هایی مثل ویتامین A مثل روی ، مثل مولیدبن* این ها موادی هستند که کمبودشان می تواند با سرطان مری ارتباط داشته باشد. مواد تغذیه ی دیگری که با سرطان مری ارتباط دارد، خوردن مواد سوزاننده به اشتباه هست توسط بچه ها. خوردن قلیا، خوردن اسید، اینها واقعا می تواند باعث ایجاد سرطان مری بشود. مقابل آن را هم داریم. یعنی بعضی از مواد هست که از سرطان مری از لحاظ تغذیه ای پیشگیری می کند. مثل سبزی جات، مثل میوه جات، مثل ویتامین A، مثل ویتامین C ، این ها مواردی هستند که می توانند از سرطان مری پیشگیری بکند. حالا اگر کسی سرطان مری را به لحاظ ژنتیکی در خانواده اش داشته باشد، به هر حال سرطان مری یک جزء ژنتیکی هم دارد. کسی در خانواده مبتلا باشد احتمال گرفتنش در بقیه افراد خانواده زیاد است. در بحث پیشگیری آن وقت توصیه اینجوری می شود. می گوییم شما دیگر سعی کنید چای داغ مصرف نکنید سعی کنید مواد غذایی ویتامین دار مصرف بکنید، سعی کنید سبزی جات و ویتامین مصرف کنید، از مصرف سیگار و خدایی نکرده الکل به شدت پرهیز بکنید تا از بحث سرطان مری شما فاصله بگیرید، البته من همینجا تاکید بکنم که سرطان مری و کلا سرطان ها توسط یک فاکتور خاص معمولا به وجود نمی آید. فاکتورهای متعددی هستند. من همیشه مثالی را برای نزدیک شدن به ذهن می زنم می گویم شما فرض کنید یک دره ای هست که فاصله شما با آن دره بیست قدم است و هر کدام ا ز این ها را بردارید یک قدم نزدیک می شوید و هر کدام از این ها را که آن طرفی بردارید، یک قدم ازش دور می شوید. سرطان واقعا یک مولتی فاکتریال است، مجموعه ای است از فاکتور. و چه بسا شما به لبه ی پرتگاه می رسید ولی با پرهیز از چای داغ یا مسائلی مثل آن ها می توانید ازش پیشگیری بکنید. بنابراین یکی از ارتباط های مهمی که تغذیه دارد در بیماری های مری با سرطان مری هست. توسط همان فاکتورهای ساده ای است که ما عرض کردیم. عامل دوم در بیماری های مری، ریفلاکس است. ریفلاکس جزء بیماری های بسیار شایع است. سرطان را از این بابت گفتیم چون خطرناک است و مهم است و خیلی ها از آن می ترسند در مورد ریفلاکس یکی از بیماری هایی هست که مری را درگیر می کند، و خیلی شایع است. شاید حدود 15 تا 20 درصد افراد جامعه را مبتلا بکند و در واقع به بازگشت محتویات معده و اسیدی از معده به مری گفته میشود. علتش هم معمولا شلی دریچه های مری است که باعث این فرایند برگشت می شود. حالا تغذیه چه ارتباطی با این بیماری ریفلاکس می تواند داشته باشد، مواردی است که آن را تشدید می کند مثلاً نوشابه های گاز دار، مثلاً ادویه جات، مثلاً غذاهای تند، مثلاً گوجه مثلاً چای. واقعا کسی هست که ریفلاکس دارد، ترشح می کند، تلخ می شود. واقعا علائم ریفلاکس را قبل از اینکه ارتباط تغذیه ایش را بگویم می تواند به شکل ترش کردن باشد، تلخی باشد، تهوع باشد، سکسکه باشد ، آرق باشد یا حتی به شکل درد قفسه سینه باشد. کسای هستند که درد های قفسه سینه دارند. علتش واقعا ریفلاکس است. مشکل قلبی هم ندارند.
علائم ریفلاکس ممکن است به شکل درد قفسه سینه باشد. یا سکسکه یا مثلاً به شکل آسم بیاید. یعنی کسی هست در بزرگسالی آسم بگیرد. داروهای آسم جواب ندهد، تنگی نفس بگیرد، بعد مثلاً ما اشاره می کنیم که شما دچار ریفلاکس هستی . می گوید دکتر من ترش نمی کنم. این دلیل نمی شود. می تواند فقط به شکل آسم بیاید. یا می تواند به شکل گرفتگی صدا بیاید. به هر ال کسی که این ها را دارد، ما می خواهیم بگوییم که تغذیه با این ها ارتباط دارد و اگر مثلاً ما موواد تغذیه، مثل چای را در آن ها قطع بکنیم شاید بشود گفت که تا 40-50 درصد ریفلاکس را کم می کنیم. ماده ای است که به فراوانی در مملکت دارد استفاده می شود. ما این ماده را نهی نمی کنیم کسایی که مشکل دارند این ماده را مصرف بکنند هیچ موردی هم ندارد اما برای بحث بیماری ریفلاکس ما می گوییم چای مضر است، مشکل دارد و قطع کردن چای واقعا در خیلی از موارد، ترش کردن را از بین می برد و موادی مثل قهوه، نسکافه کاکائو، شکلات ، موادی هستند که اینجوریند. مواد تغذیه ی دیگری که با بحث ریفلاکس ارتباط دارد غذاهای پرچرب است. کسایی که ریفلاکس دارند، می گویند دکتر پدر ما در آمده . ده سال است که من ترش می کنم هر چقدر هم دارو استفاده می کنم خوب نمی شوم. شاید یکی از دلایل مهم این باشد که همین موارد تغذیه را رعایت نمی کنم. مثلاً از سر کار بر می گردد، شب ساعت 10 یک غذای حجیم می خورد بعد می رود دراز می کشد می خوابد. واقعا کسی که ریفلاکس دارد باید حجم غذایش را کم بکند و بین خوابیدن و مصرف غذایش حداقل یکی دو ساعت فاصله بگذارد. حتی در شب می گویند 2-3 ساعت این فاصله را بگذارد. و سرش را مثلاً بالاتر بگیرد تا خطر این رفلاکس را کمتر بکند. بنابراین می بینیم که یکی از موارد بیماری های مهم مری که ریفلاکس باشد خیلی هم شایع است، درصد بالایی را هم مبتلا می کند، خودش از عوامل ایجاد کننده سرطان مری است من همینجا تاکید بکنم مری بارد و بعد هم تبدیل به سرطان مری که باید در بحث فالو و غربالگری سرطان قرار بگیرند همه این ها می تواند از آن طرف به بحث تغذیه ای و مواردی مثل آنهایی که خدمتتان عرض کردم ارتباط داشته باشد.
