• درمان دیابت نوع دو در بچه ها
درمان های موجود برای کودکان مبتلا به دیابت نوع دو مشابه بالغین است و شامل رژیم غذایی، فعالیت بدنی و داروهای خوراکی و تزریق مثل انسولین است. مشکل داروها این است که اطلاعات محدودی راجع به اثرات طولانی مدت استفاده از این داروها وجود دارد.
رژیم غذایی و ورزش محور درمان است. سایر اعضای خانواده نیز ممکن است دچار اضافه وزن باشند که آنها نیز از شرکت در برنامۀ رژیم غذایی و ورزش سود خواهند برد.
• رژیم غذایی
برای داشتن یک برنامۀ غذایی سالم می بایست با یک متخصص تغذیه مشورت کرد. باید از غذاهای کم چرب و کم کالری استفاده کرد و به جای آن از گوشت بدون چربی، گوشت ماکیان و ماهی، پنیرهای کم چرب و شیر بدون چربی استفاده کرد. فیبر بیشتری به رژیم غذایی اضافه کرد و به جای کیک، کلوچه و بستنی از میوه جات استفاده کرد. اگر هدف کاهش وزن باشد لازم است اهداف وزنی منطقی در نظر گرفته شود به طوری که بیشتر از 450 تا 700 گرم در هفته کاهش وزن نداشته (1-5/1 پوند) باشد و والدین لازم است بر پیشرفت کودک خود نظارت کنند و در صورت رسیدن کودک به این اهداف به او جایزه دهند.
• ورزش
راهکارهای افزایش فعالیت بدنی کودک عبارتند از:
- محدود کردن زمان تماشای تلویزیون، کار با با کامپیوتر و سایر بازی های ویدئویی
- الگو بودن والدین برای کودکان با محدود کردن زمان نشستن و سکون
- درگیر کردن کودک در فعالیت بدنی که او علاقه دارد مثل پیاده روی و تیم های ورزشی
کودک لازم است حداقل 30-60 دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشد. اگر کودک روی درمان سولفونیل اوره یا انسولین باشد، افت قند خون ممکن است رخ دهد.
• داروها
متفورمین برای کودکان تأیید شده و اولین داروی مورد استفاده است. علاوه بر کاهش قند خون این دارو سبب کاهش وزن و کاهش تری گلسیرید می شود. برای برخی کودکان که عوارض گوارشی مسئلهساز میشود، می توان سولفونیل اوره ها را استفاده کرد که سبب افزایش خطر افت قند خون شده و مقداری وزن فرد را بالا می برد. Thiazolidinedion ها در کودکان آزمایش شده است ولی عارضه اصلی در بچه ها و همچنین بزرگسالان بالا بردن وزن است و در بزرگسالان سبب کاهش تودۀ استخوانی نیز می شود و rosiglitazane سبب افزایش خطر حملۀ قلبی می شود. Exenatide سبب کاهش وزن می شود ولی اطلاعات راجع به استفادۀ آن در بچه ها در دسترس نمی باشد.
در بچه هایی که دیابت با متفورمین و سولفونیل اوره کنترل نمی شود، باید انسولین تزریق شود. معمولاً بچه را روی درمان خوراکی نگه داشته و بعد انسولین را اضافه می کنند. در ابتدا می توان یک دوز هنگام خواب انسولین گلارژین با determir اضافه کرد و آن را تنظیم کرد تا قند ناشتا به مقدیر هدف برسد و اگر قند خون قبل از وعدۀ غذایی بالا بود به قبل از وعدۀ غذایی یک آنالوگ سریع الاثر انسولین اضافه می شود. اگر نخواهیم چند تزریق انجام دهیم از انسولین های از پیش مخلوط شده استفاده می شود (دو بار در روز)
برخی کودکان مبتلا به دیابت نوع دو مبتلا به کمبود قابل توجه انسولین نیز می باشند که این قضیه دلیل اینکه آنها اینقدر زود مبتلا به دیابت شده اند را توجیه می کند و انسولین درمان درست است. دوز انسولین در کودکان دیابتی نوع دو معمولاً بالاتر از کودکان مبتلابه دیابت نوع یک است چرا که در مقابل انسولین مقاومت وجود دارد.
• فشار خون
اندازه گیری فشار خون کودک در صورت سابقۀ خانوادگی مثبت خون اهمبت دارد. فشار خون کودک بسته به سن، جنس و قد متفاوت است. اگر فشار خون در اندازه گیری های مکرّر بالا باشد متخصص اطفال بررسی های بیشتری لازم است انجام دهد (از جمله تست های خون و دیدن عروق کلیوی با استفاده از اولتراسوند) و اگر مشکل دیگری سبب افزایش فشار خون در کودک نشده باشد کودک درمان می شود. کاهش کالری رژیم غذایی، فعالیت بدنی بیشتر و عدم اضافه کردن نمک به وعدۀ غذایی ممکن است کمک کننده باشد. اگر این درمان ها مؤثر واقع نشد، لازم است یک مهار کنندۀ ACE یا داروی دیگر کاهندۀ فشار خون تجویز شود.
• چربی خون
کودکان بالای 2 سال لازم است که در زمان تشخیص دیابت در صورت سابقۀ خانوادگی مثبت از بیماری عروقی و قلبی و یا در صورت سابقۀ خانوادگی نامشخص از لحاظ چربی خون آزمایش شوند. اگر سابقۀ خانوادگی بیماری عروقی کرونری قلب مثبت نباشد، تست چربی خون در زمان بلوغ انجام خواهد شد و بچه ها باید LDL زیر 100 mg/dl داشته باشندو درمان عمدتاً با رژیم غذایی است و برای LDL بالای 160 mg/dl استاتین ها توصیه می شود. Ezetimibe نیز برای استفاده در کودکان بالای 10 سال تأیید شده است. اگر لیپیدها نرمال باشد باید هر 5 سال یکبار مجدداً آنها را چک کرد.
• غربالگری جهت عوارض دیابت
غربالگری سالیانه جهت میکروآلبومینوریا که برای اولین بار در سن 10 سالگی انجام می شود در صورتی که 5 سال از زمان تشخیص دیابت بیمار گذشته باشد. در گیری چشم در اثر دیابت (رتینوپاتی) بعد از بلوغ شایع تر است ولی می تواند قبل از بلوغ نیز رخ دهد. اولین بررسی باید در کودک 10 ساله انجام شود که 3-5 سال سابقۀ دیابت داشته باشد. عوارض اندام در بچه ها شایع نیست ولی بهتر است کودک هر سال از زمان بلوغ از این لحاظ معاینه شود.
• خلاصه
• هر چه کودک کم سن و سال تر باشد، والدین بیشتر در کنترل دیابت او درگیر می شوند.
• وقتی بچه به مدرسه می رود، لازم است که پرسنل مدرسه نیز در کنترل دیابت کودک دخیل باشند.
• در نوجوانی به تدریج فرد مسئولیت کنترل دیابت خود را بر عهده می گیرد ولی هنوز نظارت والدین لازم است.
• افت قند خون یکی از دغدغه های اصلی کودکان کم سن و سال است به همین دلیل اهداف قند خون در این افراد بالاتر از بزرگسالان می باشد.
• لازم است که چگونگی برخورد با کودک دیابتی را هنگامی که بیمار است بدانید:
• به درمان با انسولین ادامه دهید.
• قند خون کودک را مکرّرا کنترل کنید.
• در موارد افت قند خون باید از گلوکاگون استفاده کنید.
• کودکان مبتلا به دیابت نوع یک در خطر ابتلا به بیماری های دیگر خودایمنی هستند و لازم است از لحاظ ابتلا به بیماری سلیاک و بیماری های خود ایمنی تیروئید غربالگری شوند.
• تعداد کودکان مبتلا به دیابت نوع دو رو به افزایش است. روش های درمانی کودکان مبتلا به دیابت نوع دو شامل رژیم غذایی، ورزش و داروهای خوراکی و تزریقی می باشد.
• اطلاعات کمی دربارۀ اثرات طولانی مدت داروهای خوراکی دیابتی در کودکان وجود دارد. متفورمین برای استفاده در کودکان تأیید شده است. اگر متفورمین به تنهایی کافی نباشد، می توان سولفونیل اوره اضافه کرد و اگر این دو دارو کافی نبود، انسولین اضافه می شود.