برای داشتن میل جنسی طبیعی باید سیستم هورمونی، عروقی، عصبی، روانی، عضلانی و ایمنی فرد سالم بوده و عملکرد هماهنگ داشته باشند. صرف کاهش میل جنسی دلیل بر بیماری نیست. موقعی کاهش میل جنسی بیماری تلقی می شود که سبب دیسترس (آزار و اذیت) فرد شود. میل جنسی در خانمها رابطه مستقیم با هورمونهای زنانه و هورمون مردانه (تستوسترون) دارد. در خانمهائی که یائسه می شوند هر دو هورمون رو به کاهش می گذارند و شیوع کاهش میل جنسی زیادتر است. میل جنسی در خانمها با میزان هورمون تستوسترون خون رابطه مستقیم دارد. در خانمها 50 درصد هورمون تستوسترون خون توسط تخمدانها ترشح می شود. در خانمهائیکه بطور طبیعی یائسه می شوند، بعد از یائسگی تخمدانها هنوز مقداری هورمون تستوسترون ترشح می کنند ولی در خانمهائیکه بعلت برداشتن جراحی هر دو تخمدان یائسه می شوند، هورمون تستوسترون با منشاء تخمدان دیگر وجود نخواهد داشت، بنابراین مشکل کاهش میل جنسی در خانمهائیکه توسط برداشتن جراحی تخمدانها یائسه می شوند، بیشتر از یائسگی طبیعی است. شایعترین علل بیولوژیک کاهش میل جنسی در خانمها، اختلالات هورمونی، افسردگی و بعضی بیماریهای جسمی دیگر مثل ام اس است. کاهش هورمون تستوسترون و استروژن و افزایش هورمون پرولاکتین، سبب کاهش میل جنسی در خانمها می شود. در خانمهای جوان قبل از سن یائسگی، شایعترین علت بیولوژیک کاهش میل جنسی، برداشتن تخمدانها توسط جراحی است.
اختلالات جنسی در خانمها به شش دسته بزرگ تقسیم می شوند که یکی از آنها کاهش میل جنسی است. باید توجه داشت که کاهش میل جنسی ممکن است ثانویه به یک اختلال جنسی دیگر باشد. مثلا خانمی که هنگام رابطه زناشوئی دچار درد می شود، کم کم تمایل به برقراری رابطه جنسی در وی کاهش می یابد. یا خانمی که بنا به عللی رابطه عاطفی خوب با همسر خود ندارد و اصولا دچار برانگیختگی جنسی نمی شود، او نیز در دراز مدت دچار کاهش میل جنسی می گردد. کاهش میل جنسی در خانمها به 4 دسته بزرگ تقسیم می شود، که دانستن نوع کاهش میل جنسی، کمک زیادی در درمان می کند، این چهار نوع عبارتند از:
• عمومی: که در آن بیمار در هر شرایط مکانی، زمانی و فردی، دارای کاهش میل جنسی است.
• موقعیتی: در این نوع بیمار همیشه دارای کاهش میل جنسی نمی باشد، بلکه در شرایط زمانی، مکانی و فرد خاصی دچار کاهش میل جنسی می شود. مثلا خانمی که بالاجبار به عقد مردی در آمده است، ممکن است در مواجه با شوهر اجباری دچار کاهش میل جنسی شود.
• اولیه: یعنی یک خانم از بدو شروع زندگی جنسی دارای کاهش میل جنسی بوده است.
• ثانویه: یعنی یک خانم بعد از شروع زندگی جنسی یک دوره از نظر میل جنسی طبیعی بوده و بعدا بنا به عللی دچار کاهش میل جنسی شده است.
بر اساس تعاریف فوق یک خانم ممکن است دارای کاهش میل جنسی موقعیتی و ثانویه باشد. یعنی این خانم در شرایط بخصوصی دارای کاهش میل جنسی است و نیز در ابتدا مشکل نداشته است و بعدا دچار مشکل کاهش میل جنسی شده است. تشخیص و درمان کاهش میل جنسی در خانمها نیازمند دانش و مهارت است. معمو لا از یک خانمی که با مشکل کاهش میل جنسی به پزشک مراجعه می کند جهت تشخیص دقیق و درمان مناسب، سئوالات زیر پرسیده می شوند:
1. سئوالات مربوط به سلامتی عمومی
• شما از نظر فیزیکی و روانی چه احساسی دارید؟
• آیا شما در حال حاضر از نظر جنسی فعال هستید؟
• اگرنه، آیا آن سبب نگرانی شما شده است؟ اگر بله، زندگی جنسی شما چگونه است؟
2. سئوالات مربوط به عملکرد جنسی
• آیا شما از بدو شروع زندگی جنسی مبتلا به کاهش میل جنسی بوده اید، و یا اینکه بعدها دچار آن شده اید؟
• آیا شما از سایر مشکلات جنسی نیز رنج می برید؟
• به عنوان مثال، آیا شما دچار خشکی واژن هستید؟
• آیا شما در برانگیخته شدن جنسی و بدنبال آن مرطوب شدن دستگاه تناسلی مشکلی دارید؟
• آیا شما در رسیدن به ارگاسم (ارضاء جنسی) مشکل دارید؟
• آیا شما حین نزدیکی و یا بعد از آن احساس درد می کنید؟
• آیا شما تا 72-24 پس از نزدیکی دچار علائم ادراری می شوید؟
• آیا چیزی در زندگی شما وجود دارد که میل جنسی شما را تحت تاثیر قرار دهد؟ مثل وزن، مصرف مواد مخدر، خستگی، استرسهای شغلی، اختلال خواب و غیره.
• بنظر شما چه چیزی سبب کاهش میل جنسی شما و یا تشدید آن می شود؟ آیا آن مربوط به مسائل روانی است؟ مثل سابقه سوء استفاده جنسی، رابطه عاطفی نامناسب با شوهر و غیره.
3. سئوالات مربوط به رابطه جنسی
• آیا شما یک رابطه جنسی پایدار دارید؟
• رابطه شما چگونه است؟ آیا شما از آن راضی هستید؟
• سلامتی جسمی و جنسی همسر شما چگونه است؟
• شما فکر می کنید که مشکل فعلی، منشاء جسمی دارد یا ناشی از مشکل در رابطه با همسرتان می باشد؟
• آیا مشکل فعلی شما همیشه بوده و در هر شرایط مکانی و زمانی و فردی وجود دارد؟ و یا اینکه در مواجهه با مکان، زمان و فرد خاصی دچار کاهش میل جنسی می شوید؟
• چه چیزی باعث شد که شما متوجه مشکل خود شوید و دنبال درمان باشید؟
• آیا شما شخصا تمایل دارید که زندگی جنسی شما بهبود پیدا کند؟
مهمترین علل کاهش میل جنسی در خانمها را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
علل بیولوژیک:
• اختلالات هورمونی
• بیماریهای قلبی عروقی
• بیماریهاب عصبی مخصوصا مواردیکه سبب ایجاد درد می شوند
• بیماریهای متابولیک مثل دیابت
• بیماریهای عاطفی مثل افسردگی و اضطراب
• مصرف بعضی از داروها
• انجام اعمال جراحی
• پرتودرمانی
علل روانی:
• دید منفی نسبت به رابطه جنسی به دلیل باورهای شخصی، اجتماعی و فرهنگی و یا سابقه سوء استفاده جنسی
• تجربه ناخوشایند در روابط جنسی، مثل روابط همراه با خشونت و بالاجبار
• رابطه عاطفی نامناسب با همسر
• مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی
• مشغله کاری و فکری زیاد، مثل خانمهائی که یک شیفت سر کار می روند وبعد مجبور هستند تمامی کارهای خانه را هم انجام دهند.
• عدم اضاء جنسی در روابط زناشوئی که در آن خانم فکر می کند که به عنوان یک کالا به وی نگریسته می شود.
• تصویر نا مناسب از بدن مثل اضافه وزن و عدم وجود اعتماد به نفس
• بیماری همسر
• وجود اختلالات جنسی در همسر
تشخیص کاهش میل جنسی در خانمها:
برای تشخیص ما در ابتدا این بیماران را به سه دسته تقسیم می کنیم: خانمهای جوان در سنین قبل از یائسگی، خانمهائیکه در سن حول و حوش یائسگی هستند و خانمهای یائسه. در پزشکی برای تشخیص و درمان بیماری باید کوتاهترین راه و مقرون به صرفه ترین انتخاب شود. بدین ترتیب ما در هر گروه از بیماران بررسیهای مخصوص به خود را انجام می دهیم. در این بررسیها ما به دنبال علل بیولوژیک و روانی کاهش میل جنسی خواهیم بود. و در بسیاری از موارد پس از بررسی مشخص می شود که مشکل بیمار جای دیگر است و اصلا فرد مبتلا به کاهش میل جنسی نیست. اختلالات جنسی زندگی زناشوئی را بشدت تحت تاثیر قرار داده و متاسفانه در تعداد قابل توجهی نیز به از هم پاشیده شدن کانون خانواده می انجامد. هر طلاقی منجر به یک خانواده بی سرپرست و احیانا چند بچه طلاق می شود. یکی از موارد مهم که بنده در پرونده های پزشکی قانونی مشاهده می کنم، خانمهائی هستند که مبتلا به بی میلی جنسی شدید بوده و اقدام به ازدواج می کنند. بنده به این دسته از خانمها اکیدا توصیه می کنم که قبل از اقدام به ازدواج درصدد برطرف کردن مشکل خود باشند تا از مشکلات عدیده بعدی جلوگیری شود.
