آلت تناسلی در مردان از سه استوانه تشکیل شده است: دو استوانه در قسمت بالا که در مجاورت همدیگر قرار دارند و اجسام غاری نامیده می شوند و یک استوانه در قسمت پائین بنام جسم اسفنجی که از وسط آن مجرای ادرار عبور می کند (شکل 1). در حقیقت آلت تناسلی دارای هیچ نوع استخوانی نمی باشد و شکستگی آلت تناسلی عبارت از ایجاد پارگی در یک یا هر دو جسم غاری می باشد. این پارگی ممکن است قسمتی از یک جسم غاری، و یا تمام قطر آنرا شامل شود. گاهی پارگی شدید بوده و علاوه از اینکه یک جسم غاری را بطور کامل قطع می کند، سبب پارگی جسم اسفنجی و مجرا نیز می شود. اگر هر دو جسم غاری آسیب ببینند، احتمال پارگی مجرا خیلی بیشتر است. اگر آلت تناسلی در حالت نعوظ در یک موقعیت نا صحیحی قرار گیرد و یا به هر دلیلی خم شود، بسرعت دچار شکستگی می گردد. شکستگی آلت تناسلی یک اورژانس پزشکی است و بیمار باید در اولین فرصت تحت عمل جراحی قرار گیرد. شکستگی آلت تناسلی یک بیماری نادر نیست و در جامعة ما زیاد دیده می شودرخ می دهد. طبق مقاله ای که در یکی از مجلات معتبر بنام Journal of Sexual Meicine چاپ شده است، میزان شیوع شکستگی آلت تناسلی در مردانیکه رابطة خارج از خانواده دارند، بیشتر است. بر طبق این مطالعه 50 درصد موارد شکستگی آلت تناسلی هنگام رابطة جنسی خارج از خانواده اتفاق می افتند.
علل
علت شکستگی آلت تناسلی تا شدن آن در حالت نعوظ و یا وارد شدن ضربه به آلت تناسلی در حالت نعوظ می باشد. شایعترین علت آن در دنیا مقاربت است، ولی یکی از علل شایع آن در جامعة ما تا کردن آلت تناسلی با دست برای برطرف کردن نعوظ می باشد که عده ای به آن "تقّاندن" می گویند. در یک رابطة جنسی طبیعی اگر آلت تناسلی بشدت توسط استخوان عانة شریک جنسی فشرده شود، شکستگی آلت تناسلی اتفاق می افتد. در مردها در طول یک خواب شبانه بطور طبیعی 4-3 بار نعوظ اتفاق می افتد که هر کدام معمولاً 10 دقیقه طول می کشد که به آن "نعوظ شبانه" گفته می شود. اگر مردی روی آلت تناسلی در حالت نعوظ غلت بخورد، ممکن است دچار شکستگی آلت تناسلی شود، ولی آن بعنوان یک علت شکستگی آلت تناسلی نادر است. یک از علل شایع شکستگی آلت تناسلی در یک رابطة زناشوئی طبیعی، موقعیت فوقانی شریک جنسی می باشد. امروزه یکی از مواردیکه مرد را مستعد شکستگی آلت تناسلی می کند، استفاده از مواد مخدر و مواد روانگردان قبل از برقراری رابطة زناشوئی است. ثابت شده است که افرادیکه حین رابطة زناشوئی از مواد روانگردان استفاده می کنند، رفتارهای پر خطر جنسی نیز در آنها زیاد و شیوع بیماریهای مقاربتی مثل ایدز نیز در آنها بالا است. یکی دیگر از علل شکستگی آلت تناسلی، برقرار کردن رابطة زناشوئی در یک موقعیت اضطراب زا (استرس زا) می باشد.
علائم بالینی
تشخیص شکستگی آلت تناسلی خیلی ساده است، چون علائم بالینی بسیار پرصروصدا ایجاد می کند. شکستگی آلت تناسلی یک حالت بسیار دردناک است که معمولاً خود فرد صدای تق را می شنود. بلافاصله پس از شکستگی ، آلت تناسلی متورم، کبود و سیاه رنگ می شود (شکل 2). علت آن این است که خون از محل پاره شده بسرعت خارج و در زیر پوست جمع می شود. بلافاصله پس از شکستن آلت تناسلی نعوظ از بین رفته و خونمردگی و تورم ایجاد می شود. اجسام غاری از نظر آناتومی دارای یک پوششی هستند که در امتداد با پوشش عضلات جدار شکم می باشد. اگر حین شکستگی آلت تناسلی این پوشش پاره شود، کبودی بطرف ناحیة شکم تا بالای قفسة سینه امتداد می یابد. اگر مجرا پاره شود، خون وارد مجرای ادرار شده و در نوک آلت تناسلی قابل رویت خواهد بود. گاهاً فقط پوشش جسم غاری پاره می شود که در این موارد بیمار بدنبال شنیدن صدای تق، احساس درد نیز می کند. تشخیص این موارد مشکل است و نیازمند بررسیهای خاص می باشد. آلت تناسلی در مردان دارای شرائین و وریدهای زیادی است، گاهاً یکی از این وریدها پس از وارد شدن ضربه به آلت تناسلی در حالت نعوظ پاره شده و تابلوی بالینی شکستگی آلت تناسلی را ایجاد می کند، افتراق آن از شکستگی آلت تناسلی واقعی با روشهای عکسبرداری خواهد بود.
درمان
درمان آن عمل جراحی اورژانس است، که در آن ناحیة پاره شده ترمیم می شود (شکل 3). عده ای سعی می کنند که این حالت را با کیسة یخ و مسکن درمان نمایند، ولی باید متذکر شد که آن یک راه درمانی صحیح نیست. پس از جراحی شش هفته طول می کشد تا بهبودی حاصل شود. در این شش هفته بیمار باید از هر گونه نعوظ آلت تناسلی پرهیز نماید، چون محل پارگی که ترمیم شده است مجدداً پاره می شود. داروهای خاصی پس از عمل جراحی تجویز می شوند تا از ایجاد نعوظهای شبانه جلوگیری گردد. اگر مردی دچار شکستگی آلت تناسلی شده است و از آن چند روز می گذرد، نباید بدلیلی اینکه دیر شده است، به پزشک مراجعه نکند، چون هر قدر ترمیم پارگی زودتر انجام شود، از عوارض بعدی کاسته می شود.
عوارض
اگر شکستگی آلت تناسلی درمان نشود، محل پارگی جوش خورده و ضمن اینکه آلت تناسلی کج می شود، ممکن است بعدها بعلت ایجاد اختلال در جریان خون اجسام غاری، سبب اختلال در نعوظ و ناتوانی جنسی گردد. البته درمان جراحی شکستگی آلت تناسلی تضمینی برای بهبودی کامل بیمار نیست، بلکه از عوارض گفته شده می کاهد. بسیاری از بیمارانیکه دچار شکستگی آلت تناسلی می شوند و به موقع نیز جراحی می شوند، بعدها دچار کجی آلت تناسلی و ناتوانی جنسی خواهند شد. توصیه می شود هر گاه آلت تناسلی در حالت نعوظ باشد و فرد صدای شکستگی را بشنود، حتماً جهت اطمینان از عدم شکستگی آلت تناسلی به پزشک مراجعه نماید. در مواردیکه مشکوک هستیم، می توان با انجام عکسبرداریهای مخصوص به تشخیص صحیح رسید. گاهی آسیب جزئی است و بیمار صدای تق را می شنود، ولی تورم و کبودی آلت تناسلی ایجاد نمی شود. در این موارد پوشش جسم غاری پاره می گردد بدون آنکه خود جسم غاری پاره شود، این موارد نیز نیاز به عمل جراحی برای ترمیم پوشش جسم غاری و جلوگیری از عوارض بعدی دارند. اگر پوشش جسم غاری پاره شود ولی ترمیم صورت نگیرد، این پوشش خود بخود ترمیم پیدا کرده و ایجاد یک بافت سفتی می کند که بعدها منجر به یک بیماری بنام "پیرونی" میگردد که باز از عوارض آن کجی آلت تناسلی و ایجاد ناتوانی جنسی است. متأسفانه کم نیستند مواردیکه پس از حادث شدن شکستگی آلت تناسلی فرد بعلت شرم و حیا به پزشک مراجعه نمی کند و متحمل عوارض بعدی می گردد.
خلاصه: هر گاه در حالتی که آلت تناسلی در موقعیت نعوظ می باشد، صدای پاره شدن را شنیدید و احساس درد کردید، بلافاصله به عمل جنسی خاتمه داده و به اورژانس مراجعه نمائید.
سایر علل آسیب به آلت تناسلی
شکستگی آلت تناسلی به مواردی اطلاق می شود که اجسام غاری در حالت نعوظ دچار آسیب دیدگی شوند. به غیر از مورد فوق، موارد زیادی هم هستند که می توانند سبب آسیب به آلت تناسلی شوند. مهمترین موارد به اختصار توضیح داده می شوند:
1. قطع آلت تناسلی: قطع شدن آلت تناسلی می تواند شامل قطعه ای از آن و یا تمام طول آلت تناسلی باشد. بیشتر به دو علت آلت تناسلی دچار قطع شدگی می شود، اولی بیماران روانی هستند که با یک وسیلة برنده اقدام به قطع آلت تناسلی خود می کنند و دومی موارد جنائی هستند که آلت تناسلی توسط دیگران قطع می شود. گاهاً افرادیکه با دستگاههای مختلف برنده سر و کار دارند، بعلت حادثة ناشی از کار دچار قطع شدگی آلت تناسلی می شوند.
2. ضایعات نافذ: در این موارد آلت تناسلی توسط اجسام برنده و یا گلوله دجار آسیب می شود.
3. آسیب به بافتهای نرم آلت تناسلی: معمولاً علت آن عفونتهای جلدی شدید است. یکی از این موارد گازگرفتگی است که شایعترین علت آن گاز گرفتگی توسط سگ می باشد. داخل دهان از جمله داخل دهان سگ یکی از آلوده ترینها در طبیعت است با گاز گرفتگی، میکروبهای خطیری از جمله استافیلوکوک، استرپتوکوک، پاستورلا و ائی کولای وارد پوست شده و سبب ایجاد عفونت شدید می گردند. اگر به موقع درمان نشود، منجر به تخریب شدید بافتهای آلت تناسلی می شود.
4. بدام افتادن آلت تناسلی: گاهاً آلت تناسلی در داخل اجسام و اشیاء مختلف بدام می افتد که شایعترین آنها حلقه های فلزی و پلاستیکی است، گاهاً این موارد اگر فوراً برطرف نشوند، منجر به سیاه شدن آلت تناسلی می گردند. اگر جریان خون آلت تناسلی به مدت شش ساعت قطع شود، آسیب غیر قابل برگشت در آلت تناسلی ایجاد می شود.
5. نعوظ طول کشیده: اگر بنا به هر دلیلی نعوظ آلت تناسلی تا 4 ساعت بر طرف نشود، بیمار باید حتماً جهت عمل جراحی به پزشک متخصص مراجعه نماید. نعوظ طول کشیده یک مبحث طولانی و خیلی مهم است، که انشاء... در یک مبحث جداگانه به آن خواهیم پرداخت. فقط به اختصار توضیح می دهم که استفاده از بعضی داروهای روانپزشکی، سوء استفاده از بعضی از داروها، و تزریق مواد مختلف به داخل آلت تناسلی می توانند منجر به نعوظ طول کشیده و آسیب دائمی به آلت تناسلی گردند.
