التهاب مثانه در خانم ها یک بیماری نسبتا شایعی است که در آن سوزش و تکرر ادرار شدید به همراه درد در مثانه اتفاق می افتند. این بیماری ممکن است سالها گریبان گیر خانمها شده و در زندگی روزمره آنها مشکل ایجاد کند. علائم ادراری بسیار آزار دهنده بوده و درمان آن نیز نسبتا مشکل است. اسم علمی این بیماری در حقیقت التهاب بافت بینابینی مثانه می باشد که ما در این مبحث بطور خلاصه از آن به عنوان التهاب مثانه یاد می کنیم.
التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک چیست؟
التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک حالتی که در آن یک احساس درد یا نارحتی عود شونده در مثانه و لگن ایجاد می شود. از خصوصیات این بیماری عود و درمان مشکل آن می باشد. طوریکه عده ای از خانمها سالها از این بیماری در رنج هستند. علائم از فردی به فرد دیگر حتی در خود فرد متغیر است. یعنی گاها علائم تشدید و گاها تخفیف پیدا می کنند. علائم ممکن است بصورت احساس فوریت ادرار کردن (با احساس ادرار کردن فرد نمی تواند خود را برای مدتی نگهدارد تا به محل مناسب جهت دفع ادرار برسد، بلافاصله باید مثانه خود را خالی کند)، تکرر ادرار، احساس سوزش حین ادرار کردن، و یا ترکیبی از علائم فوق را داشته باشد. شدت درد با پر و خالی شدن مثانه تغییر می یابد. معمولا علائم در دوران پریود تشدید می شوند. گاها در حین رابطه زناشوئی درد شدید ایجاد می شود. چون علائم و شدت بیماری التهاب مثانه متغیر هستند، بسیاری از محققین معتقد هستند که این تنها یک بیماری نیست، بلکه ترکیبی از چند بیماری است.
در التهاب مثانه جدار مثانه دچار التهاب شدید می شود و با هر بار عود بیماری، این التهاب باعث می شود که جدار مثانه حالت سفتی به خود گرفته و از خاصیت ارتجاعی آن کم شود و رفته رفته به نقطه ای می رسد که دیگر جدار مثانه مثل چرم کلفت، سفت و غیر قابل ارتجاع می گردد. اگر مثانه این خانمها با آندوسکوپ دیده شود، نقاط ریز خونریزی دهنده پراکنده در مخاط مثانه را می توان رویت کرد. آن فقط در 10 درصد بیماران مبتلا به التهاب مثانه دیده می شود. این بیماری در مردان نیز دیده می شود، ولی در خانمها خیلی شایع است. در آمریکا 3/3 میلیون خانم به این بیماری مبتلا هستند. در حقیقت از هر 100 نفر خانم سه نفر به آن مبتلا می شود.
علت التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک چیست؟
هنوز علت اصلی این بیماری مشخص نشده است. بعضی از علائم این بیماری شبیه به علائمی هستند که در عفونت ادراری دیده می شوند، ولی در آزمایش ادرار این بیماران عفونت وجود ندارد. این بیماران به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ نمی دهند. دانشمندان بشدت در حال بررسی برای پیدا کردن علت این بیماری و درمان موثر برای آن هستند. امروزه بیشتر عقیده بر این است که یک التهابی در بدن این بیماران وجود دارد که در سیستم ادراری خود را به شکل التهاب مثانه نشان می دهد. بسیاری از خانمهائیکه دارای التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک هستند، دارای سایر بیماریهای التهابی مثل سندرم روده تحریک پذیر و دردهای عضلانی نیز می باشند. عده ای معتقد هستند که این بیماری دارای زمینه ارثی نیز است. در بعضی خانواده ها مثلا مادر و دو دختر گرفتار این بیماری می باشند.
چگونه می توان التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک را تشخیص داد؟
متاسفانه این بیماری تست تشخیصی قطعی ندارد. تشخیص این بیماری با آگاهی و ظن قوی پزشک و بعضی اقدامات پارا کلینیک می باشد. چون علائم این بیماری شبیه به علائم بسیاری دیگر از بیماریهای دستگاه ادراری است، ابتدا باید بیماریهای قابل درمان که سبب علائم مشابه می شوند را رد کرد. شایعترین این بیماریها، عفونت ادراری و سرطان مثانه است. در خانمها یک علت شایع درد لگنی آندومتریوز (وجود مخاط رحم بصورت نابجا در داخل لگن) است.
تشخیص التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک بر اساس موارد زیر خواهد بود:
• وجود درد که بتوان آنرا به مثانه منتسب کرد به همراه تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار کردن
• فقدان سایر بیماریها که بتوانند علائم فوق را ایجاد نمایند
از اقدامات تشخیصی برای این بیماری می توان از موارد زیر نام برد: ازمایش ادرار، کشت ادرار، سیستوسکوپی، نمونه برداری از جدار مثانه، و متسع ساختن جدار مثانه زیر بیهوشی.
درمان التهاب مثانه یا سندرم مثانه دردناک چیست؟
تا کنون برای این بیماری درمان اختصاصی یافت نشده است و نیز نمی توان پیش بینی کرد که کدام بیماران با درمانهای موجود و به چه میزان خوب خواهند شد. علائم ممکن است با تغییر رژیم غذائی، درمانهای بخصوص و یا خودبخود، تخفیف پیدا کنند. حتی وقتی علائم بهبود پیدا کردند چند روز، چند هفته، چند ماه و یا چند سال بعد مجدداً عود می کنند. چون علت بیماری مشخص نیست درمان معطوف به تسکین علائم بیمار خواهد بود. بسیاری از بیماران با ترکیبی از درمانها برای مدت طولانی خوب خواهند بود. درمانهای رایج عبارتند از:
• متسع کردن مثانه: در این روش زیر بیهوشی مثانه بشدت متسع می شود. اینکار با افزایش حجم مثانه و مداخله در انتقال سیگنالهای درد، سبب بهبود درد بیمار می شود. تا 48 ساعت پس از اتساع مثانه، علائم بیمار بدتر می شوند ولی رفته رفته در عرض 4 هفتة بعدی علائم بهبودی ظاهر می شوند.
• وارد کردن بعضی مواد داروئی به داخل مثانه: در این روش مثانه توسط یک داروی مشخصی پر شده و مدت 15 دقیقه دارو در داخل مثانه نگهداشته شده و سپس خالی می شود. یک داروی بخصوصی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای این موضوع مورد تائید قرار گرفته است. ابتدا در داخل مثانه یک سوند گذاشته می شود و سپس این دارو از طریق سوند وارد مثانه می شود. این درمان هر هفته به مدت 8-6 هفته انجام می شود ودر صورت نیاز می توان دوره درمان را تکرار کرد. بسیاری از بیمارانیکه از این دارو سود می برند، 4 هفته بعد از خاتمه درمان 8-6 هفته ای شروع به بهبودی می کنند.
• این بیماری درمان خوراکی نیز دارد که آن هم توسط سازمان غذا و داروی آمریکا مورد تائید قرار گرفته است. در 4 ماه اول بیمار ممکن است بهبودی در علائم مشاهده نکند. کاهش تکرر ادرار ممکن است 6 ماه طول بکشد. بیمار باید تشویق شود که حدافل 6 ماه دارو را مصرف نماید. اگر بعد از 6 ماه هنوز بهبودی اتفاق نیفتاد، دارو قطع می شود.
