. اختلال عصبی – شناختی بدون علامت. اختلالات عصبی – روان‌شناختی تحت بالینی هستند که تأثیری بر عملکرد بیمار ندارند.
2. اختلال عصبی – شناختی خفیف. اختلالات عصبی – شناختی خفیف و بدون علامت در 50٪ بیماران مبتلا به ایدز رخ می‌دهند. میزان وقوع این اختلالات با پیشرفت بیماری افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد که این اختلالات سیر ثابتی داشته و یا به آهستگی پیشرفت می‌کنند. ویژگی‌های بارز این اختلالات عبارتند از اشکال در تمرکز، کندی ذهن،خستگی‌پذیری روانی، ضعف حافظه (به گفته بیمار)، کندی اعمال حرکتی ساده، و بروز اشکال در مهارت حل مسأله و استدلال انتزاعی، یافته‌های عصبی – روان‌شناختی این اختلال به صورت نقایص تحت قشری تظاهر می‌کنند
3. دمانس. ناهنجاری‌های وخیم‌تر عبارتند از فراموشی شدید،تمرکز ضعیف،کندی شدید ذهن، و اشکال در یادآوری اسامی و یافتن لغات. حتی در صورتی که نتایج معاینه خلاصه شده وضعیت ذهنی فقط اندکی غیرطبیعی باشد،اشکالات عمده‌ای در آزمایشات عصبی – روان‌شناختی مشاهده می‌شود. دمانس ممکن است به آپاتی شدید، گیجی و منگی و ناتوانی کامل بیمار منجر شود.
سندم‌های روانپزشکی مرتبط با ایدز
1. دلیریوم. ممکن است نتیجه همان عواملی باشد که منجر به بروز دمانس در بیماران مبتلا به عفونت HIV می‌شوند.
2. اختلالات اضطرابی. تمام انواع اختلالات اضطرابی ممکن است در بیماران مبتلا به عفونت HIV مشاهده شوند ولی اختلال اضطرابی فراگیر، اختلال فشار روانی پس از سانحه (PTSD)، و اختلال وسواس جبری به ویژه شایع‌تر هستند.
3. اختلال سازگاری. بروز اختلال سازگاری همراه با خلق افسرده یا اضطراب در 5 تا 20٪ بیماران مبتلا به عفونت HIV گزارش شده است.
4. اختلالات افسردگی. میزان بیماران مبتلا به عفونت HIV که دارای معیارهای تشخیصی اختلالات افسردگی هستند 4 تا 40٪ گزارش شده است.
5. سوءمصرف مواد. ممکن است بیماران برای برطرف کردن افسردگی یا اضطراب خود، تسلیم وسوسه‌ی مصرف عادتی داروها شوند.
6. خودکشی. افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی در بیماران مبتلا به عفونت HIV و ایدز افزایش پیدا می‌کند. عوامل خطرساز خودکشی عبارتند از مرگ دوستان بیمار به علل مرتبط با ایدز، اطلاع اخیر از وجود HIV در سرم، پیامدها و مشکلات اجتماعی مربوط به هم‌جنس‌گرایی،حمایت اجتماعی و مالی ناکافی، دمانس یا دلیریوم، و سوءمصرف مواد.
7. نگرانی در مورد سلامتی. افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند با اینکه ممکن است سرم منفی و فاقد بیماری باشند، ولی به علت نگرانی از عفونت با ویروس دچار اضطراب یا وسواس می‌شوند. علائمی که ممکن است ظاهر شوند عبارتند از اضطراب منتشر،حملات پانیک، اختلال وسواس جبری، و خود بیمارانگاری (هیپوکندریاز). مشاهده نتایج منفی آزمایشات مکرر سرمی ممکن است به بعضی از بیماران اطمینان خاطر ببخشد. بیمارانی را که به این ترتیب آرامش پیدا نمی‌کنند می‌توان با روان‌درمانی یا دارودرمانی کنترل نمود.
درمان
A. پیشگیری. تمام افرادی که به نحوی در معرض خطر عفونت HIV قرار دارند باید از روش‌های بی‌خطر ارتباط جنسی اطلاع داشته باشند و از کاربرد سوزن‌های زیر جلدی به صورت مشترک خودداری کنند. برنامه‌های پیشگیری به علت وجود معیارها و ارزش‌های پیچیده اجتماعی در مورد فعالیت‌های جنسی، گرایش‌های جنسی، کنترل موالید، و سوءمصرف مواد، دچار مشکل می‌شوند.
1. تماس جنسی بی‌خطر است که تعریف ارتباط جنسی سالم و ناسالم چیست؟ باید بیماران را از توصیه‌هایی که در جدول ذکر شده‌اند آگاه شوند و از آن‌ها پیروی کنند.
2. پیشگیری پس از تماس. تجویز سریع درمان رتروویروسی متعاقب تماس با ویروس HIV می‌تواند احتمال ابتلا به این عفونت را تا 80٪ کاهش دهد..
دارودرمانی
1. درمان ضدر تروویروسی. هدف از درمان ضدر تروویروسی سرکوب کامل ویروس‌ها است، به نحوی که از کاهش سلول‌های CD4 به وسیله‌ی ویروس‌ها جلوگیری شود. درمان ترکیبی با داروهایی که در نقاط مختلف نسخه‌برداری ویروس عمل می‌کنند به عنوان روش استاندارد درمان شناخته شده است. دو گروه دارویی که به این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از مهارکننده‌های آنزیم نسخه‌بردار (ترانس کریپتاز) معکوس که دارای دو نوع نوکلئوزیدی و غیرنوکلئوزیدی هستند و گروه دیگر مهارکننده‌های پروتئاز می‌باشند. درمان هنگامی توصیه می‌شود که سطح پلاسمایی RNA ویروس HIV بیش از 5000 تا 10000 نسخه در هر mL باشد (صرفنظر از تعداد سلول‌های CD4). رعایت دقیق رژیم‌های پیچیده درمانی برای موثر واقع شدن آن‌ها و پیشگیری از پیدایش مقاومت ضروری است. ترکیبات دارویی به کار رفته براساس مکانیسم عمل آن‌ها و با توجه به تداخلات داروهای مختلف تنظیم شده‌اند. ااندیکاسیون‌های تغییر درمان عبارتند از افزایش میزان و اثرات سمی ویروس، عدم پایبندی به رژیم درمانی، و عدم تحمل داروها. به منظور پیشگیری یا درمان عوارض مرتبط با HIV که به علت عفونت‌های فرصت‌طلب مختلف به وجود می‌آیند چند داروی دیگر نیز به همراه داروهای ضدر تروویروسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. درمان ضد ویروسی و پیشگیری و درمان تهاجمی عفونت‌های فرصت‌طلب، تا حد زیادی طول عمر و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به عفونت HIV را ارتقاء داده است.
توصیه‌های ایمنی جنسی مربوط به ایدز
به خاطر داشته باشید: هرگونه فعالیتی که امکان انتقال مایعات بدن یک فرد را به فرد دیگر از طریق دهان، مقعد، مهبل،جریان خون، بریدگی‌ها، یا زخم‌ها فراهم کند. در حال حاضر ناسالم تلقی می‌شود.
اعمال جنسی سالم
مالش. در آغوش گرفتن مالیدن بدن‌ها به یکدیگر
بوسه‌ی معمولی خشک
استمنا
کنش‌نمایی خیالپردازی‌های جنسی (که شامل هیچ‌گونه عمل جنسی ناسالمی نمی‌شود)
استفاده از لرزاننده یا سایر وسایل (البته به شرطی که به صورت اشتراکی مصرف نشوند)
اعمل جنسی کم‌خطر (این فعالیت‌ها به طور کامل سالم نیستند)
بوسه‌ی فرانسوی (تر) (بدون وجود زخم‌های دهانی)
استمنای دو جانبه
مقاربت مهبلی و مقعدی با کاندوم
ارتباط جنسی از طریق دهان، مذکر(قصیب لیسی) با کاندوم
ارتباط جنسی از راه دهان، مونث (فرج لیسی)با استفاده از حاتل
تماس خارجی با مایع منی یا ادرار، به شرط اینکه پوست بدن سالم باشد
اعمال جنسی ناسالم
مقاربت مهبلی یا مقعدی بدون کاندوم
وارد شدن منی، ادرار، یا مدفوع، در دهان یا مهبل
ارتباط جنسی از طریق دهان بدون محافظ (قصیب لیسی یا فرج لیسی)
هرگونه تماس با خون
استفاده مشترک از وسایل جنسی یا سوزن
B. روان درمانی. روان درمانی فردی و گروهی برای کمک کردن به بیماران در زمینه‌هایی مانند سرزنش خود، عزت نفس، و احتمال مرگ، حایز اهمیت است. بسیاری از بیمارانی که دچار عفونت با HIV شده‌اند احساس می‌کنند که به علت انحرافات و شیوه غلط زندگی خود مورد مجازات قرار گرفته‌اند. تصمیم گیری‌های مشکل مربوط به مراقبت‌های بهداشتی (نظیر مسائل مربوط به داروهای ضد رتروویروس، مراقبت‌های انتهایی،و سیستم‌های حمایت حیاتی) باید با مطالعه کافی انجام شوند. علاوه بر این تمام بیماران مبتلا به عفونت باید آموزش‌های مربوط به تماس‌های جنسی سالم را بیاموزند. غالباً آگاه کردن و آموزش همسر یا شریک جنسی بیمار ضروری است. درمان افراد هم‌جنس خواه یا دو جنس خواه مبتلا به ایدز، شامل کمک به آن‌ها برای رویکرد به خانواده‌هایشان و برخورد با مسائل احتمالی نظیر طرد شدن، احساس گناه، و عصبانیت است. برخی از مشکلات عملی این بیماران نیز عبارتند از اشتغال، کمک‌های پزشکی، احساس امنیت در زندگی، برنامه‌های کاری، قاعدگی و تماس جنسی،و نحوه‌ی ارتباط با دوستان و افراد خانواده.
ابداع داروهای مهارکننده پروتئاز و امید به بهبود بیماری توسط این داروها، مشکلات درمانی جدیدی را ایجاد کرده است، از قبیل نحوه‌ی برخورد با انتظارات غیر واقع‌گرایانه بیماران، ترس از شکست درمان، و عصبانیت ناشی از عدم پاسخ‌دهی به رژیم‌های درمانی که برای سایر بیماران موثر واقع شده‌اند. امکان احتمالی جلوگیری از مرگ ناشی از ایدز – که اصطلاحاً «برنامه‌ریزی برای زندگی مجدد» خوانده می‌شود – مشکلات جدیدی را پیش روی بیماران و پزشکان قرار داده است.
