روش هاي درمان دارويي:
1)اولين اقدام درماني كاهش درد است. در صورت وجود درد شديد از داروهاي مخدر(مانند: پتدين و مورفین) و داروهاي ضد اسپاسم نظير: هيوسين با صلاحدید پزشک استفاده مي‌كنند. داروهاي ضد اسپاسم موجب شل شدن عضلات حالب شده و به دفع سنگ كمك مي‌نمايد.
2)مشخص نمودن تركيب سنگ به كمك تجزيه شيميايي براي تعيين رژيم غذايي مناسب: بيمار بايد از طريق يك صافي ادرار نموده و سنگ را براي تجزيه و مشخص نمودن تركيب آن به پزشك نشان دهد.
3)بسته به نوع سنگ ممكن است داروهايي به منظور متوقف كردن رشد سنگهاي موجود يا تشكيل سنگهاي جديد تجويز شود.«هيدروكسيد آلومينيوم به علت اتصال به فسفر سبب دفع آن از طريق دستگاه گوارش مي‌شود. و در افرادي كه سنگهاي فسفاتي دارند تجويز مي‌شود.» از آلوپورينول براي كاهش اسيد اوريك سرم (ِخون) استفاده مي‌شود و در مبتلايان به سنگهاي اسيد اوريكي داده مي‌شود. در ضمن بي كربنات سديم و جوش شيرين نیز اين نوع سنگ را حل مي‌كند. تجويز داروهاي ادرار آور(تيازيدي) هم سبب كاهش كلسيم ادرار مي‌شود.
درمان تغذيه‌اي در سنگهاي اگزالات کلسيم:
در این نوع بیماران نیز مهمترين جزء درمان تغذیه، مصرف فراوان آب میباشد. لازم است اين بيماران روزانه بيش از 1000 ميلي گرم کلسيم مصرف کنند که از منابع خوب کلسيم شير کم چرب، ماست، پنير و کلم بروکلي میباشد. درحقيقت مصرف رژيم غذايي حاوي کلسيم خيلي کم، سبب دفع ادرار اگزالات ميگردد که در افراد مستعد، احتمال بروز سنگ کليه را افزايش مي‌دهد. با مصرف کلسيم فراوان، کلسيم بيشتري در روده ذخیره میشود که با اگزالات ترکيب و آن را به صورت غير محلول در مي‌آورد و بدين طريق اگزالات از روده جذب نمي‌شود. پس نه تنها کلسیم از رِژیم غذایی حذف نمیشود که مصرف کافی آن حتی لازم است.
مرحله بعدی، کاهش اگزالات رژيم غذايي است که به‌خصوص با حذف هشت ماده‌ي غذايي غني از اگزالات(اسفناج، ريواس، چغندر، آجيل، شکلات، چاي، سبوس گندم و توت فرنگي) نیز تا حد زيادي اگزالات رژيم غذايي کاهش مي‌يابد. توصيه مي‌شود اين افراد پتاسيم بيشتري دريافت کنند تا کربوهيدرات‌هاي ساده (قند، شکر، شيريني‌ها)، دفع کلسيم و اگزالات را افزايش دهند.
درمان تغذيه‌اي در سنگهاي اسيد اوريکي:
بيماران مبتلا به سنگهاي اسيد اوريکي بايد آب زيادي مصرف کنند و توصیه میشود با تجويز رژيم غذايي مناسب ،PH ادرار آنها را کمي افزايش داد تا به 5/6 -6 برسد. در صورتي که افزايش اسيد اوريک شديد باشد، بايد پروتئين تنها به صورت محدود مصرف شود و مصرف منابع غذايي حاوي پورين از جمله گوشت‌ها، عصاره‌ي گوشت، حبوبات و ساير منابع حاوی پروتئین بايد کاهش يابد.
درمان تغذيه‌اي در سنگهاي سيستئيني:
اين بيماران بايد آب فراواني(بيشتر از 4 ليتر در روز) بنوشند. اغلب لازم است در طول شب نيز بيدار شده و آب بنوشند. رژيم غذايي با باقيمانده‌ي قليايي، براي افزايش PH ادرار تا 5/7 لازم است. علاوه بر این براي آنها رژيم غذايي حاوي سيستئين، متيونين و سيستئينِ کم توصيه ميگردد. در صورتی که با این موارد سنگ کنترل نشود، پني سيلامين تجويز مي‌شود که اثرات جانبي زيادي دارد.
در مورد سنگهاي استرووايت، درمان تغذيه‌اي چندان نقشي ندارد و در درمان غذايي برحسب نوع سنگ، با يک متخصص تغذيه مشورت نمايید.
تغذيه:
هدف از درمان تغذيه‌اي در اين بیماران، حذف عوامل غذايي است که در تشکيل سنگ موثر می‌باشند.
آب:
مهمترين جزء درمان تغذيه بيماران سنگ کلیوی، مصرف فراوان آب در طول روز است. تا ادرار رقیق توسط آنها دفع گردد و غلظت مواد تشکيل دهنده‌ي سنگ در آن کاهش يابد، يعني حجم ادرار دفع شده به 2 ليتر يا بيشتر در روز برسد. براي توليد اين مقدار ادرار، بايد روزانه 2 تا 3 ليتر آب نوشيده شود.
آب و هوا:
در افرادي که در آب و هواي گرم زندگي مي‌کنند به علت دهيدراتاسيون، شيوع سنگ ادراري بخصوص اسيد اوريکي زياد است. از طرفي به علت افزايش ويتامين D در اثر تماس بيشتر با نور خوشيد ميزان دفع ادراري کلسيم و اگزالات افزايش مي‌يابد. اين حالت در افراد با پوست روشن مشخص تر است.
میزان مصرف آب در بیملاران مبتلا به سنگ‌کلیه:
ممکن است فردي در محيطي گرم زندگي کند يا فعاليت روزانه اش زياد باشد، روزي 5 تا پارچ هم آب بخورد، ولي باز کافي نباشد. چون همه اين 8 ليوان آبي که مي‌خورد، عرق مي‌شود و چيزي از آن به ادرار نمي‌رسد تا رقيق شود. براي همين بايد ملاک، ميزان ادرار باشد نه ميزان آبي که فرد مي‌نوشد. بیمارانی که سنگ‌کلیه دارند قبل از این‌که احساس تشنگی کنند باید آب بنوشند. افرادي كه كليه آنها مکرراً دچار سنگ میشود با افزايش حجم مايع دريافتي شانس تشكيل سنگ را كاهش می‌دهند. سنگهاي دستگاه ادراري ابتدا به صورت كريستال‌هاي كوچك قابل دفع هستند كه اگر حجم مايع ادراري زياد باشد اين كريستالها را قبل از آنكه به يكديگر متصل شوند دفع مي‌كند و عارضه‌اي ايجاد نمي‌شود. اما اگر اين كريستالها در حد فوق اشباع قرار بگيرند بخصوص زماني كه حجم مايع بدن كم است به يكديگر متصل شده و هسته‌اي را تشكيل دهند، اين هسته‌هاي تشكيل شده با اضافه شدن موادي ديگر سنگ را تشكيل مي‌دهند.
اگر قطر سنگ ها كمتر از 5 ميلي متر باشد قابل دفعند اما دفع آنها نيز ممكن است همراه با درد باشد و اين دردها كه درد كوليكي كليه ناميده مي‌شوند جزء شديدترين دردها هستند.
رژيم غذايي:
به طور موثر بر سنگ کليه اثر مي‌گذارد با مصرف اسيد‌هاي اشباع نشده يا پروتئين حيواني و قند شيوع آن افزايش يافته و با مصرف فيبر‌هاي غذايي و پروتئين گياهي کاهش مي‌يابد. مصرف غذاها با انرژي پايين، با کاهش شيوع سنگ همراه مي‌باشند گياه خواران بروز پاييني از سنگ دارند. مصرف زياد سديم با افزايش ميزان کلسيم و سديم و کاهش دفع سيترات همراه است و ميزان کريستاليزاسيون نمک کلسيمي به علت اشباع ادراري مونو سديم اورات و فسفات کلسيم را افزايش مي‌دهد. ميزان مصرف مايع و حجم ادرار نيز بر سنگ سازي موثرند. متوسط حجم ادرار در افراد سنگ ساز 6/1 ليتر در روز است.
چند نکته مفید:
-اگر نوع سنگ كلسيمي يا فسفري باشد، از مصرف فرآورده‌هاي لبني، شكلات و نارگيل خودداري كنيد.
-اگر نوع سنگ فسفاته باشد، رژيم غذايي حاوي اسيدها به اسيدي نگه‌داشتن مختصر ادرار كمك مي‌كند.
-اگر نوع سنگ، اسيداوريكي يا سيستيني باشد، رژيم غذايي حاوي مواد قليايي به قليايي نگه‌داشتن مختصر ادرار كمك مي‌کند.
در مورد همه انواع سنگ، نوشيدن روزانه حداقل 10 ليوان مايعات(و بيشتر از همه آب خالص) ضروري است.
-رژيم غذايي كم‌چربي و پرفير نيز توصيه مي‌شود.
در ضمن حتما در شرایط زیر به پزشك خود هم مراجعه نماييد.
.اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده‌تان داراي علايم سنگ كليه باشيد.
.اگر افزايش درجه حرارت بدن تا 3/38 درجه سانتيگراد را تجربه کردید.
.اگر بروز علايم عفونت كليه(سوزش و ناراحتي هنگام ادرار كردن يا احساس مكرر نياز فوري به ادرار كردن) را دارید.
.اگر دچار علائم جديد و غيرقابل توجيه شده ايد که در این صورت داروهاي تجويزي ممكن است با عوارض جانبي همراه باشند.
- استفاده از مايعات:
براي رقيق كردن ادرار و شستن و دفع كردن سنگ ها روزانه 2 تا 3 ليتر آب بنوشيد.
-از خوردن آب انگور بپرهيزيد:
خوردن آب انگور خطر ابتلا به سنگ كليه رادر افرادي كه استعداد آن را دارند را تا 44% افزايش مي‌دهد.
- مصرف مداوم سبزیجات.
پرهیز از برخی مواد غذایی:
عدم مصرف نمک در غذای روزانه یکی از موارد مهم در پیشگیری از ابتلا به بیماری سنگ‌کلیه است و نمک عاملي است که به ساخته‌شدن سنگهاي کلسيمي کمک مي‌کند. نمکي که از روده جذب مي‌شود، از طريق کليه بايد دفع شود؛ بنابراين همان نمکي که هنگام پختن غذا از آن استفاده میشود کافي است و افرادي که کليه سنگ ساز دارند، نبايد سرسفره به غذايشان نمک بزنند.
تاثير كليسم در شكل گيري سنگ كليه:
كلسيم در روده با اگزالات تركيب شده و سبب جلوگيري از جذب اگزالات در خون شده و در نتيجه ميزان آن را در ادرار كاهش داده و امكان ابتلا به سنگ كليه را نيز كاهش مي‌دهد.
