*ضعف و بي حالي پس از زايمان:
به دنبال هر استرس جسمي يا روحي شديد، به طور طبيعي بدن دچار خستگي مي شود كه به شخص اين امكان و فرصت را مي دهد تا اثرات ناشي از استرس را برطرف كرده و قواي طبيعي خود را به دست آورد. حاملگي و زايمان يكي از اين استرس ها و موقعيت ها است كه معمولا ظرف 6 هفته، مادر به حالت قبل از حاملگي خواهد رسيد اما گاهي به دلايلي مادر ممكن است دچار ضعف و بي حالي غيرعادي شود و زندگي شخصي و يا خانوادگي وي مختل گردد. كم خوني، عفونت ها، مشكلات تيروئيد، اختلالات روحي و ... مي توانند مسبب آن باشند. در صورتي كه ضعف شديد داشتيد و يا ضعف و بيحالي خفيفي كه بيشتر از 6 هفته طول كشيده حتماً به پزشك مراجعه نماييد تا علت آن را كشف و برطرف كند.
*اختلالات روحي:
اختلالات روحي بعد از زايمان، مشكلات نسبتا شايعي هستند كه به 3 شكل غم و اندوه، افسردگي و جنون ديده مي شوند.
*غم و اندوه پس از زايمان:
اكثر زنان، بعد از زايمان دچار نوعي ناراحتي و اندوه مي شوند كه با ضعف و بي حالي، غمگيني، بي خوابي، بي قراري، تحريك پذيري و نوسانات خلق و خو همراه است. افسردگي گذرا يا "دلتنگي پس از زايمان" به احتمال زياد نتيجه عواملي است كه به شايع ترين آن ها اشاره مي كنيم:
1.فشار رواني كه به دنبال ترس و هيجان ناشي از حاملگي و زايمان در زنان به وجود مي آيد.
2.مادر به دليل بروز ناراحتي ها و دردهاي اوايل دوران نفاس احساس نااميدي و افسردگي مي كند.
3.مادر به دليل كم خوابي در مدت دردهاي قبل از زايمان و دوره بعد از زايمان در بيمارستان دچار خستگي شده است.
4.مادر در مورد توانايي هاي خود براي مراقبت از نوزاد بعد از ترك بيمارستان اضطراب دارد.
5.مادر در مورد كم شدن جذابيت خود نگران است.
اين پديده يك واكنش طبيعي در برابر تولد كودك مي باشد و 2 تا 3 روز بعد از تولد آغاز شده و حدود 10 تا 14 روز باقي مي ماند. براي رفع آن اطرافيان و به خصوص همسر بايد از لحاظ روحي، مادر را حمايت كنند.
*افسردگي پس از زايمان:
بيشتر مادران بعد از زايمان کمي حساس تر و بداخلاق مي شوند، که حداکثر دو هفته بيشتر ادامه پيدا نمي کند. احتمال دارد شما هم به اين حالت دچار شويد. در اين شرايط زياد گريه مي کنيد، هميشه نگران و مضطرب هستيد و خواب و خوراکتان به هم مي ريزد.
در اين مواقع کمي استراحت کنيد، از همسرتان بخواهيد مدتي نگهداري از بچه را به عهده بگيرد تا شما فرصت پيدا کنيد بيشتر به خودتان برسيد. اگر تغيير احساسات شما بعد از 2 هفته برطرف نشد، ممکن است به افسردگي بعد از زايمان مبتلا شده باشيد. نيمي از زناني كه بعد از زايمان دچار حمله افسردگي مي شوند، قبل از زايمان نيز علائم و نشانه هاي افسردگي را داشته اند. در اين گونه موارد بايد مشاوره روانپزشكي انجام شود.
ممكن است بعد از زايمان، احساس و افکارتان مثل گذشته نباشد و آرامش قبل را نداشته باشيد. خيلي زود شادي شما از به دنيا آوردن يک موجود کوچک دوست داشتني جاي خود را به مسئوليت هاي ريز و درشتي ميدهد که از اين به بعد بر عهده شماست. اين حالت ها تا حدي طبيعي مي باشد. با اين حال اگر از حد بگذرد، بايد آن را جدي بگيريد.
*عوامل مستعد كننده:
اگر شما يا افراد خانواده در گذشته سابقه افسردگي و اختلالات رواني داشتيد و يا در دوران بارداري بيش از حد مضطرب بوديد، بيشتر بايد مواظب خودتان باشيد چون شانس ابتلا به افسردگي در شما بالاتر است. ممکن است در زندگي زناشويي خود مشکلاتي داشته باشيد، بارداريتان ناخواسته بوده و يا آن طور که بايد همسرتان از شما حمايت نمي کند. در اين شرايط نيز احتمال ابتلاي شما به افسردگي پس از زايمان بيشتر از سايرين است. فراموش نکنيد اين عوامل به تنهايي دليل بروز افسردگي در شما نيست ممکن است شما چند عامل خطرزا را هم زمان داشته باشيد و هرگز افسرده نشويد.(برعکس اين ماجرا هم صادق است.)
علائم:
اگر خوابتان به هم خورده، زود رنج و حساس شده ايد، مدتي است غمگين و بي حوصله هستيد و با کوچکترين مسئله اي به گريه مي افتيد و تمام روز را گريه مي کنيد، انگيزه انجام هيچ کاري را نداريد، اشتهايتان به هم خورده، هميشه مضطربيد، زود خسته ميشويد، تمايل چنداني به ارتباط جنسي نداريد، تمرکز حواستان را تا حدي از دست داده ايد و تپش قلب، سردرد و سرگيجه راحتتان نمي گذارد، بايد به پزشک مراجعه کنيد. پزشک شما خيلي خوب تشخيص مي دهد که شما افسرده شده ايد يا نه. با انجام اين کار اگر در معرض افسردگي بعد از زايمان باشيد، خيلي زود تشخيص داده مي شود و درمان آن راحت تر است.
براي مقابله با افسردگي پس از زايمان چه كنيم؟
مسئله ايجاد شده را پنهان نکنيد. حتما درباره احساستان با همسرتان صحبت کنيد و با او به پزشک و مشاور مراجعه کنيد. سعي کنيد ارتباط عاطفي خود را با همسرتان افزايش دهيد و از او بخواهيد همواره در کنارتان باشد. اگر در فضايي هستيد که افکار نا اميد کننده و منفي را به شما انتقال مي دهد، بلافاصله از آنجا خارج شويد، خودتان را خسته نکنيد، غذاي سالم و مقوي بخوريد و در هيچ شرايطي ورزش را رها نکنيد و البته در ارتباط با انتخاب نوع ورزش، حتما با پزشکتان مشورت کنيد. معاشرت را با دوستان و اقوام خصوصا كساني که از مصاحبتشان لذت مي بريد افزايش دهيد. با مادراني که مثل شما تازه زايمان داشته اند صحبت کنيد، از مطالعه در زمينه هايي که دوست داريد غافل نشويد، استحمام روزانه را فراموش نکنيد و بيشتر به خودتان برسيد. گاهي از همسر و يا خانواده خود بخواهيد از کودکتان نگهداري کنند تا کمي براي خودتان وقت پيدا کنيد و يا به خريد برويد.
*جنون پس از زايمان:
تعداد بسيار كمي از زنان ممكن است بين روزهاي 10 تا 14 پس از زايمان دچار علائم جنون شوتد و حتي افكار خودكش يا صدمه زدن به نوزاد به ذهن آن ها برسد. در صورت بروز چنين مشكلي بستري و درمان در بيمارستان ضرورت دارد.
