اقدامات و بررسی‌های ضروری در مسمومیت‌ها:
مسمومیت به معنای آسیب یا مرگ با سم(یک ماده شیمیایی که غالباً می‌کشد، می‌آزارد و یا در ارگان‌ها اختلال ایجاد میکند.) میباشد. مسمومیت می‌تواند تصادفی يا از روي عمد باشد. برای مثال سالمندانی که در خواندن نام دارو دچار اشتباه می‌شوند و یا در افرادی که ناآگاهانه با مصرف افراطی داروها مسموم می‌شوند، اغلب در معرض قرارگیری مسمومیت‌های شدید می‌باشند؛ همچنين است در افرادي كه به قصد خود كشي دارو را به ميزان افراطي مصرف مي كنند يا ماده اي سمي مي خورند.
واژه‌های مسمومیت و مصرف بیش از حد دارو، اغلب مترادف یکدیگر استفاده می‌شوند، به خصوص وقتی داروهای تجویزی عامل مسمومیت باشند، هر چند مصرف بیش از حد دارو ممکن است علایم بالینی مسمومیت ایجاد نکند.
مسمومیت به طور شایع در اطفال بین 1 تا 5 سال و نیز در کهنسالان روی می‌دهد. مصرف بیش از حد چه به صورت اقدام به خودکشی و یا هدفی ثانویه و یا این که در جریان سوء استفاده، اغلب در بالغین دیده می‌شود.
بررسی عمومی مسمومیت:
بررسی عمومی مسموم به 7 مرحله تقسیم میگردد:
۱-اقدامات اورژانس اولیه
۲-بررسی بالینی
۳-حذف سم از دستگاه گوارش، پوست، چشم یا خارج کردن مسموم از محل تماس و قطع استنشاق سم
۴-تجویز پادزهر
5-حذف ماده جذب شده
6-اقدامات حمایتی
7-بستری و تحت نظر
اقدامات اورژانس:
به لحاظ آن که مسموم غالباً در شرایط بسیار وخیم(گاه با ایست قلبی تنفسی) قرار دارد اقدامات احیاء شامل لوله گذاری، برقراری تهویه و خون‌رسانی مناسب و بررسی تمام علائم حیاتی(حتی دمای بدن) حتماً باید انجام گیرد. بررسی"ضربان نبض" و"مانيتور كردن قلب" الزامی است. احتمال لوله گذاري در تراشه همیشه باید در نظر گرفته شود.
نكته:
در اولين برخورد با بيمار به اغماء رفته معمولاً "نالوکسان" mg 2 داخل وریدی(IV)، "تیامین" mgIV 100 و دکستروز ۵۰% به میزان IV ml50(در صورتی که تست قند خون افت قند را نشان دهد.) مورد استفاده قرار می گیرد، پس از گرفتن یک رگ و گرفتن نمونه خون جهت آزمایشات تجویز می‌شود.)
اين كار در بيمارستان ها و مراكز درماني و تحت نظر مستقيم پزشك صورت مي گيرد. جهت برقراری فشار خون و خون‌رسانی مناسب مایع درمانی، گاهاً در صورت صلاحديد پزشك تصحیح اسید- باز، پادزهر درمانی(مثلاً کلسیم کلرید داخل وریدی در مسمومیت با داروهای مسدد کانال کلسیمی و بی کربنات سدیم در مسمومیت با ضد افسردگی‌های 3 حلقه‌ای) و تجویز داروهای بالابرنده فشارخون نیاز میباشد.
حمایت‌های پیشرفته تنفسی:
علاوه بر اقدامات اولیه تنفسی، بسیاری از مسمومین به اقدامات پیشرفته نظیر لوله گذاري داخل تراشه نیازمندند. اقدام به لوله گذاري در حالات متعددی مورد نیاز است.
لوله گذاري باکنترل تهویه تنفسی از بازگشت محتویات معده به ريه جلوگیری كرده و راهی برای ساکشن ترشحات فراهم میکند. همچنین اکسیژن رسانی و تهویه را هم امکان‌پذیر می‌سازد. اگرچه انجام لوله گذاري در مریض هوشیار مشکل بوده و می‌تواند صدماتی نظیر سرفه، تهوع، استفراغ، تپش قلب، افزايش فشار، كمبود اكسيژن رساني و افزایش فشار داخل مغزی، ایجاد نماید.
بررسی:
پزشک در ابتدا باید راه هوایی بیمار را کنترل نموده تا بهترین روش را برای لوله گذاري بی‌خطر انتخاب نماید. در همین راستا باید به آنومالی‌های تشریحی در ستون فقرات گردنی و مفصل گیجگاهی فکی توجه نمود. اگر هر گونه شکی به پایداری ستون فقرات گردنی وجود داشته باشد، باید گردن را به سرعت ثابت نمود. حفره دهانی باید از نظر وجود جسم خارجی بدقت بررسی گردد.
قبل از لوله گذاري باید تمامی اقدامات جهت جلوگیری از عوارض ناخواسته یا تاخیر طولانی در حين عمليات صورت پذیرد. یک رگ باید گرفته شود و مریض به مانیتور قلبی و پالس اکسیمتری متصل گردد. وسایل لازم جهت لوله گذاري داخل تراشه‌ای باید فراهم گردد. قبل از استفاده از وسایل، از کفایت عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل نمائید. اندازه لوله داخل تراشه باید قبلاً مشخص شده باشد.
اکسیژن رسانی:
اکسیژن به مدت 4 تا 5 دقیقه قبل از لوله گذاري داده می‌شود که موجب تهویه و زدودن نیتروژن از ریه‌ها شده و مقداری اکسیژن ذخیره را جانشین نیتروژن میکند. این اکسیژن ذخیره در حقیقت چند دقیقه آپنه را که در طی عملیات لوله گذاري ایجاد می شود را جبران می‌سازد.
تهویه کمکی فقط در صورتی مجاز است که مریض خود قادر به تنفس نباشد، چون موجب پرهوا شدن معده و افزایش خطر استفراغ(و متعاقباً آسپیراسیون) میگردد. در بیمارانی که قادر به تنفس می‌باشند باید قبل از لوله گذاري توسط ماسک صورت اکسیژن ۱۰۰% به بیمار داده شود.
لوله گذاري:
ساکشن ترشحات در زمان لوله گذاري باید سریعاً انجام گیرد. بیمار تحت لوله گذاري اورژانس غالباً معده‌ای پر از محتویات دارد که خطر استفراغ و لذا بازگشت محتويات معده به ريه در وی بسیار بالاست. با استفاده از تکنیک RSI و نیز فشار بر غضروف کریکوئید يا همان سيب آدم(مانورسلیک) که موجب بسته شدن مری می‌شود، می‌توان این خطر را به حداقل رساند. اکسیژن دهی قبل از لوله گذاري و کوتاه کردن زمان انتوباسون به کمتر از 20 تا 30 ثانیه از هیپوکسی جلوگیری میکند.
اقدامات حمایتی مربوط به گردش خون:
مسموم غالباً در حالت افت فشار خون و یا شوک به اورژانس انتقال می‌یابد. حمایت قلبی- عروقی به صورت تجویز مایع، پادزهر، تصحیح آب و الکترولیت و اسید باز و تجویز داروهای تنگ کننده عروق(وازوپرسور) از اقدامات اولیه است. بسیاری از داروها و سموم ایجاد افت فشار خون می‌نمایند. برحسب ماده مصرف شده، افت فشار خون دلایل متفاوتی دارد.
برای مثال کاهش فشار خون می‌تواند ناشی از تضعیف مستقیم قدرت انقباضی عضلات قلبي(داروي کینیدین)، اختلال در مرکز قلبی-تنفسی سیستم اعصاب مرکزی(داروي کلونیدین)، از دست رفتن شدید مایع معدی- روده‌ای(داروهاي استامینوفن، آهن، آرسنیک، ریسین و قارچ‌ها)، اتساع عروق محیطي و یا ترکیبی از این عوارض(نظیر داروهاي تئوفیلین، مسدود کانال کلسیمی، آنتی دپرسان‌های 3 حلقه‌ای) باشد. افت فشار خون همچنین می‌تواند ناشی از اثر ثانویه سموم(نظیر انفارکتوس قلبي ناشی از کوکائین)، ناشی از ضربه ها(نظیر ضایعات شدید ستون فقرات یا خونریزی داخلی) همراه با مسمومیت رخ دهد. پزشک باید بر مبنای داروي مصرفي و اقدامات تشخیصی مناسب علل افت فشار خون را تشخیص داده و در جهت درمان بکوشد.
