بارداري يك پديده طبيعي است كه در آن به منظور آماده سازي بدن مادر با حاملگي، تغييرات مختلفي در تمام اعضاي بدن به وجود مي آيد. جنين در رحم مادر به خوبي رشد كرده و 9 ماه بعد، پس از تولد، وقت آنست كه تمام اعضا و دستگاه هاي بدن كه دچار تغيير و دگرگوني شده بودند، آرام آرام به وضعيت قبل از بارداري بازگردند و ضمن وارد آمدن كمترين آسيب به اندام هاي بدن مادر، وي بتواند سلامت جسمي و رواني خود را به دست آورد.
از طرف ديگر بسياري از بيماري ها و مشكلات جدي و خطرناك وجود دارند كه مي توان با كمترين هزينه و به راحتي آن ها را شناسايي و يا درمان نمود و از تاثير آن ها بر حاملگي جلوگيري كرد. اين مساله به خصوص در كشور ما كه داراي محدوديت هاي بسيار بالا از نظر صدور مجوز سقط جنين است، بيشتر اهميت دارد. دوران بارداري مي تواند دوران نشاط آور و لذت بخشي مخصوصا به لحاظ روحي و رواني براي زن و شوهر باشد مشروط بر اينكه از نظر سلامت روحي و جسمي از شرايط مطلوبي برخوردار باشند و يا در صورت رو به رو شدن با هر گونه مشكلي، اقدام مقتضي جهت رفع آن انجام شود. قبل از باردار شدن از سلامت روحي و جسمي خود مطمئن شويد و آگاهانه تصميم به باردار شدن بگيريد؛ پس اگر در آينده نزديك قصد داريد صاحب فرزندي شويد، حتما براي انجام "مراقبت هاي پيش از بارداري" به ماما يا پزشك خود مراجعه نماييد.
چه مواردي طي مراقبت هاي پيش از بارداري بررسي مي گردد؟
1 . سابقه خانوادگي :
اولين سوالي كه از شما پرسيده مي شود نسبت فاميلي شما با همسرتان است و سپس راجع به وجود سابقه بيماري خاص در هر دو خانواده پرسش مي شود و در صورت وجود مشكل در اين زمينه جهت انجام مشاوره ژنتيك ارجاع داده مي شويد.
در ضمن برخي بيماري ها در بعضي نواحي يا نژادها بيشتر شيوع دارد مثل تالاسمي و اختلالات عصبي كه در صورت وجود آن ها براي اجتناب از ابتلاي كودكتان به آن، آموزش هاي لازم را مي بينيد.
2 . سابقه مامايي :
پزشك از شما درباره دفعات حاملگي، تاخير در باروري، سرانجام حاملگي، طول مدت هر بارداري، نحوه زايمان، سابقه مشكلات در بارداري قبلي و يا حين زايمان و پس از آن، و ... سوال مي كند تا اشكالات احتمالي را بررسي و در صورت امكان درمان كند تا از تكرار آن در بارداري بعدي جلوگيري به عمل آورد.
3 . سابقه طبي :
بعضي بيماري ها در طي بارداري، براي مادر فوق العاده خطرناك مي شوند مثل فشار خون بالا و يا ديسك كمر، و برخي بيماري ها براي جنين خطرساز خواهند شد مثل ديابت مادر ويا ابتلاي مادر به سرخجه در طول بارداري. در صورتي كه پزشك از شرايط طبي مادر مطلع باشد، جهت جلوگيري از مشكلات بعدي تمهيدات خاصي را به كار خواهد بست.
پزشك خود را درباره داروهايي كه خودسرانه يا با تجويز پزشك مصرف مي كنيد، آگاه كنيد. بعضي داروها قبل از بارداري نبايد مصرف شوند و يا بايد مقدار آن ها در هر وعده كاهش يابد.
4 . سابقه اجتماعي :
* سن مادر :
بارداري در سنين كمتر از 18 سال و بيشتر از 35 سال مي تواند براي مادر و جنين مشكلات جدي و خطرناك ايجاد كند، پزشك احتمالا در خصوص جلوگيري از بارداري در خارج از محدوده سني 18-35 سال به شما آموزش خواهد داد و يا در صورت اصرار شما بر بارداري، هشدار هاي لازم را گوشزد خواهد كرد.
* استعمال دخانيات و مصرف الكل :
استعمال دخانيات و حتي در معرض دود آن قرار گرفتن نيز مي تواند دست كم سبب نارس به دنيا آمدن نوزاد و وزن پايين هنگام تولد شود. از مصرف الكل (به عنوان يك عامل شناخته شده و معروف در ايجاد ناهنجاري هاي جسمي و ذهني در جنين) به هر ميزاني، حتي تفريحي، بايد اجتناب شود.
* تماس با مواد شيميايي :
در صورتي كه شغلي داريد كه ناگزير از تماس با مواد شيميايي، يا آفت كش ها يا گازهاي بيهوشي و ... مي باشيد حتما پزشك خود را مطلع سازيد.
5 . تغذيه :
وزن قبل از بارداري و يك رژيم غذايي كامل و سالم براي داشتن حاملگي خوب و موفقيت آميز ضروري است. بي اشتهايي و پرخوري هر دو با مشكلات دوران بارداري همراهند.
علاوه بر اين جهت جلوگيري از ايجاد نقص هاي لوله عصبي در جنين پزشك براي شما يك قرص فوليك اسيد و در صورت داشتن سابقه زايمان نوزاد با اين نقص چهار قرص فوليك اسيد به صورت روزانه از سه ماه قبل از بارداري تجويز خواهد كرد.
6 . ثبت تاريخ قاعدگي :
پزشك از شما مي خواهد روي تقويم تاريخ شروع پريودهاي خود را به صورت ماهانه تا زمان حاملگي، علامت بزنيد؛ ثبت اين تاريخ به محاسبه دقيق سن بارداريتان كمك خواهد كرد. در آينده خواهيم ديد كه اطلاع از تاريخ دقيق روز شروع آخرين قاعدگي قبل از بارداري و (نيز آگاهي از مرتب بودن يا نبودن پريودها) چه نقش مهمي در بسياري تصميم گيري هاي بزرگ مامايي، جهت حفظ سلامت مادر و جنين به عهده دارد.
7 . معاينه مامايي :
اين معاينه به منظور بررسي عفونت هاي زنان و نيز وجود ناهنجاري هاي دستگاه تناسلي انجام مي شود. برخي از ناهنجاري هاي مربوط به رحم، دهانه رحم و يا واژن، مي توانند سبب افزايش احتمال سقط، زايمان زودرس، زايمان سخت، سزارين، خونريزي بعد از زايمان، حاملگي خارج از رحم و ... شوند. در پايان يك تست سرطان دهانه رحم (پاپ اسمير) گرفته خواهد شد.
8 . معاينه دهان و دندان :
براي انجام آن به دندانپزشك مراجعه نماييد. از آن جايي كه بسياري از خدمات دندانپزشكي را در دوران بارداري نمي توانيد دريافت كنيد، قبل از اقدام به حاملگي جهت رسيدگي به وضعيت دندان ها و لثه هايتان با يك دندانپزشك مشورت كنيد.
9 . ايمن سازي :
در صورت نياز، واكسن كزاز جهت پيشگيري از كزاز نوزادي به مادر تزريق مي شود.
