انواع بی اختیاری ادراری
1. بی اختیاری ادراری استرسی
کلمه استرس در اینجا به همان معنی عام که در استرس و اضطراب بکار می رود، نیست. بنده معادل فارسی مناسب برای آن پیدا نکردم، ولی اگر به توضیحات زیر توجه فرمائید، پی به معنی استرس در اینجا خواهید برد. اگر شما هنگام خندیدن، نشستن و بر خواستن، سرفه کردن و هر نوع مانوری که فشار داخل شکم را زیاد می کند، دچار بی اختیاری ادرار می شوید، ممکن است دارای بی اختیاری ادراری استرسی باشید. تغییرات فیزیکی ناشی از حاملگی، زایمان و یائسگی ممکن است سبب بی اختیاری ادراری استرسی شوند. این نوع بی اختیاری ادراری در خانمها شایع است و اغلب قابل درمان می باشد. مثانه در خانمها توسط عضلات کف لگن، واژن و لیگامانها (رباطها) در محل خود نگهداری می شود. در اثر حاملگی و زایمان مشکل، این ساختمانهای نگهدارنده مثانه آسیب دیده و مثانه ول می شود که در اصطلاح می گویند که مثانه دچار افتادگی شده است. مثانه در این حالن بطرف پائین و قعر لگن و بطرف واژن افتادگی پیدا می کند. در حالت طبیعی فشار داخل شکم به مثانه، گردن مثانه و ابتدای مجرای ادرار منتقل می شود و سبب می شود که گردن مثانه و مجرا بسته باقی بماند. در افتادگی مثانه دیگر فشارهای داخل شکمی به خود مثانه منتقل می شوند ولی به گردن مثانه و ابتدای مجرا منتقل نمی شوند، در نتیجه با افزایش مختصر فشار داخل شکم (سرف کردن، خندیدن) ادرار نشت پیدا می کند (شکل 2). در این خانمها بهترین درمان این است که با عمل جراحی مثانه را بطرف بالا کشیده و سر جای طبیعی ثابت کنند. هر قدر تعداد زایمانها بیشتر و زایمانها مشکل تر باشند، احتمال بی اختیاری ادراری استرسی و شدت آن بیشتر می شود. یک هفته مانده به پریود ماهانه بی اختیاری ادرای می تواند بدتر شود، علت آن این است که کاهش میزان استروژن خون سبب کاهش قدرت عضلات فشارنده مجرا شده و نشت ادرار راحتر می شود. بدنبال یائسگی میزان شیوع بی اختیاری ادراری استرسی افزایش می یابد.
2. بی اختیاری ادراری فوریتی
مثانه حدود 400 میلی لیتر گنجایش دارد. البته این میران در افراد مختلف متغیر است. با پر شدن مثانه یک رفلکسی ایجاد می شود که ما احساس می کنیم که باید مثانه را خالی کنیم ولی می توانیم انقباضات مثانه را مهار کرده و تا زمان و مکان مناسب تخلیه مثانه و ادرار کردن را به تعویق بیندازیم. گاها مثانه به ناگهان منقبض شده و به ما احساس ادرار کردن دست می دهد و این احساس آنقدر شدید است که نیاز فوری به تخلیه مثانه ایجاد می شود. اگر در شما بدنبال احساس فوریت در ادرار کردن چند قطره ادرار خارج می شود، احتمالا دچار بی اختیاری ادراری فوریتی شده اید. علت شایع آن انقباض نامناسب مثانه است. چرا نامناسب، برای اینکه مثانه هنوز پر نشده دچار انقباض می شود، این انقباض گاهی آنقدر شدید است که مثانه کاملا خالی می شود. علت آن معمولا سیگنالهای عصبی غیر طبیعی هستند که سبب انقباض عضله مثانه می شوند. در بی اختیاری ادراری فوریتی شما در هنگام خواب، پس از خوردن اندکی مایعات و حتی باشنیدن صدای جاری شدن آب، دچار بی اختیاری ادراری می شوید. بعضی حالات و داروها مثل اضطراب و مصرف داروهای مدر سبب تشدید بی اختیاری ادراری فوریتی می شوند. پرکاری تیروئید و دیابت کنترل نشده سبب بدتر شدن این حالت می شود. هنگامی مثانه دچار انقباضات غیر ارادی می شود که اعصاب مثانه در اثر بیماریهای نخاعی و مغزی آسیب دیده باشند. بیماری ام اس، پارکینسون، آلزایمر، و سکته مغزی از علل بی اختیاری ادراری فوریتی هستند.
3. بی اختیاری ادراری ناشی از مثانه بیش فعال
وقتی اعصاب غیر طبیعی سیگنالهائی را در زمانهای غلط به مثانه بفرستند، سبب ایجاد مثانه بیش فعال می شوند. این سیگنالها سبب می شوند که بدون اطلاع، عضله مثانه منقبض گردد. ادرار کردن تا هفت بار در روز برای یک خانم طبیعی است، ولی این بیماران بیش از این تعداد دفعات ادرار می کنند. با هر بار انقباض غیر طبیعی و نا مناسب مثانه بیمار احساس ادرار کردن می کند.
مثانه بیش فعال دارای یک عده علائم اختصاصی مربوط به خود است که عبارتند از:
• تکرر ادرار روزانه و شبانه: بیمار در روز بیش از 7 بار و در شب بیش از دو بار احساس ادرار کردن دارد.
• احساس فوریت در ادرار کردن: یک احساس ناگهانی و قوی به ادرار کردن که بیمار باید بلافاصله مثانه خود را خالی کند.
• بی اختیاری فوریتی: بدنبال احساس ناگهانی برای دفع ادرار بیمار دچار بی اختیاری ادرار می شود.
• تکرر ادرار شبانه
4. بی اختیاری ادراری عملی
بی اختیاری ادراری عملی بدین معنی است که بیمار بعلت وجود یک مشکل جسمی دچار بی اختیاری ادراری می شود. در این نوع بی اختیاری ادراری افرادیکه دارای یک بیماری پزشکی هستند که سبب ایجاد مشکل در فکر کردن، حرکت کردن، و برقراری ارتباط با دیگران شده است، نمی توانند خود را به دست شوئی برسانند و دچار بی اختیاری ادراری می شوند. به عنوان مثال فردی که دارای بیماری آلزایمر است، ممکن است نتواند برنامه ریزی کند که به موقع خود را به دستشوئی برساند. بی اختیاری ادراری عملی ناشی از مشکلات فیزیکی و پزشکی است. با بالا رفتن سن میزان التهاب مفاصل نیز بیشتر می شود و سبب مشکل در راه رفتن می گردد. یکی از علل شایع بی اختیاری ادراری خانمها در خانه سالمندان همین مشکلات مفصلی و مشکل در راه رفتن است.
5. بی اختیاری ادراری لبریزی
برای درک این نوع بی اختیاری ادراری یک لیوانی را تجسم کنید که کاملا پر شده است، حال هر قطره اضافی آب اگر به این لیوان اضافه شود، لبریز شده و بیرون می ریزد. این در مورد مثانه نیز صدق می کند. اگر مثانه کاملا پر شود، هر قطره اضافی ادرار، بصورت بی اختیاری ادراری بیرون خواهد ریخت. اگر عضلات مثانه دچار ضعف شوند و یا انسدادی در مسیر خروجی ادرار اتفاق بیفتد، ممکن است سبب این نوع بی اختیاری ادراری گردد. سردسته بیماریهائی که سبب ضعف عضلات مثانه می شوند، دیابت است. در بیماری دیابت بعلت آسیب به اعصاب مثانه بیمار پر شدن مثانه را حس نمی کند و کم کم عضلات مثانه دچار ضعف می شوند. گاها بعضی از بیماران دیابتی که مبتلا به ضعف عضلات مثانه شده اند، حدود دو لیتر ادرار در مثانه دارند ولی آنرا حس نمی کنند. از علل انسداد مسیر ادرار می توان از تومورها و سنگ نام برد. این نوع بی اختیاری ادراری در خانمها نادر است.
6. بی اختیاری ادراری واقعی
در این نوع بی اختیاری ادراری ما بین سیستم ادراری و دستگاه تناسلی یک رابطه ای ایجاد می شود و از انواع خطیر بی اختیاری ادراری است. در خانمهای که زایمان مشکل داشته اند و یا بعد از تعدادی از جراحیها در خانمها، ممکن است ما بین مثانه و واژن یک رابطه برقرار شود و ادرار از مثانه مستقیما وارد واژن گردد که به آن فیستول مثانه به واژن می گویند. در این نوع بی اختیاری ادراری، چون ادرار مستقیما از مثانه وارد واژن می شود، خانم همیشه خیس است و در ضمن خودش نیز طبق روال عادی ادرار می کند.
7. بی اختیاری ادراری مرکب
در خانمها بی اختیاری ادراری استرسی و فوریتی اغلب با همدیگر وجود دارند که به آن بی اختیاری ادراری مرکب می گویند. وقتی بررسی می کنیم بسیاری از خانمها دارای بی اختیاری ادراری استرسی یا فوریتی تنها نیستند، و بی اختیاری ادراری مرکب شایعترین نوع بی اختیاری ادراری در خانمها است.
8. بی اختیاری ادراری موقتی
بی اختیاری ادراری موقتی یک نوع بی اختیاری ادراری گذرا است. مصرف بعضی از داروها، عفونتهای دستگاه ادراری، محدودیت حرکتی، و عقب ماندگی روانی از علل بی اختیاری ادراری موقتی هستند. یکی دیگر از علل بی اختیاری ادراری موقتی یبوست شدید است که در آن محتویات روده سیستم ادراری را تحت فشار قرار داده و آنرا مسدود می کنند. گاها سرماخوردگی سبب بی اختیاری ادراری موقتی می شود که با خوب شدن سرفه، بی اختیاری ادراری نیز برطرف می شود.
