حدود 6 درصد مردانیکه جهت جلوگیری از حاملگی همسرشان اقدام به بستن لوله های خود می کنند، سرانجام بنا به دلائلی درخواست باز کردن لوله های خود را دارند، ولی باید خاطر نشان ساخت که این عمل مشکل، پرهزینه، و با میزان موفقیت اندک است. تمام مردانیکه اقدام به بستن لوله های خود می کنند باید آنرا دائمی تلقی کنند. بستن لوله های منی بر در مردان یکی از روشهای مطمئن، ساده و مقرون به صرفه جهت جلوگیری از باردار شدن همسر است که در آن لوله های منی بر در محل خروج از بیضه قطع و دو انتهای آنها مسدود می شوند (شکل 1).
البته اصطلاح لوله های منی بر اصطلاح اشتباه است چون این لوله ها منی را حمل نمی کنند بلکه اسپرم را منتقل می کنند (برای توضیحات بیشتر به مطلب وازکتومی مراجعه شود). معمولا در این عمل یک تکه کوچک از لوله منی بر برداشته می شود. باز کردن لوله های منی بر بسته شده (برگرداندن وازکتومی) با عمل بستن آنها چند فرق اساسی دارد: یک عمل جراحی تمام عیار است که نیاز به حدود 2 ساعت بیهوشی دارد، عمل جراحی بسیار پیچیده و مشکلی است و هزینه آن زیاد است. هزینه بستن لوله های منی بر در آمریکا 300 دلار و هزینه باز کردن آنها 20 هزار دلار می باشد. موفقیت این عمل اندک است، بنابراین مردانیکه اقدام به بستن لوله های منی بر می کنند باید آنرا یک عمل دائمی تلقی کنند. بعد از باز کردن لوله های منی بر ممکن است که تعدادی اسپرم در مایع منی ظاهر شوند، ولی آنها معمولا برای یک حاملگی طبیعی کفایت نمی کنند.
برای انجام این عمل معمولا دو روش وجود دارد. هر دو روش باید با میکروسکوپ انجام شود. اسپرم توسط یک لوله ای بنام اپیدیدیم از بیضه منتقل می شود که آن در انتها به لوله منی بر تبدیل می شود (شکل 2). برای باز کردن لوله های منی بر یا دو انتهای آنهارا به هم متصل می کنند که در اصطلاح به آن وازووازوستومی (Vasovasostomy) گفته می شود (شکل 3) و یا اینکه یک انتهای لوله منی بر قطع شده به اپیدیدیم متصل می شود که به آن وازواپیدیدیموستومی (Vasoepdidimostomy) (شکل 4) می گویند. جراح هنگام عمل تصمیم می گیرد که کدام روش را انجام دهد. در عملهائیکه از میکروسکوپ استفاده نمی شود، میزان موفقیت 50-40 درصد است. موفقیت یعنی ظاهر شدن اسپرم در مایع منی که آن با تعداد طبیعی اسپرم در مایع منی خیلی تفاوت دارد.
حالت طبیعی باید هر میلی لیتر از مایع منی حداقل دارای 20 میلیون اسپرم باشد. هر قدر از زمان بسته شدن لوله ها بیشتر بگذرد شانس موفقیت کمتر است. در بسیاری از مقالات میزان موفقیت عمل وازووازوستومی را 90-80 درصد ذکر کرده اند، ولی به تجربه بنده که بیش از دو دهه است این عمل را انجام می دهم اصلا موفقیت به این میزان نیست. معمولا کلینیکهائی که این عمل را انجام می دهند برای جلب مشتری آمار اغوا کننده ارائه می دهند. هنگام عمل جراحی چند نکته است که به جراح کمک می کند که عمل جراحی به چه میزان موفقیت آمیز خواهد بود. وقتی دو انتهای بسته شده لوله های منی بر پیدا شده و آزاد می شوند در انتهائی که به بیضه وصل است باید یک مایع کدر محلول در آب وجود داشته باشد و اگر این مایع را زیر میکروسکوپ بررسی کنیم باید حاوی اسپرم باشد. اگر مایع غلیظ، سفید و به قوام خمیر دندان باشد، میزان موفقیت کم خواهد بود.
یکی از عوامل مهم موفقیت، فرد و مرکزی است که این عمل توسط وی و یا در آن انجام می شود. برای انجام این عمل یک فرد با تجربه و مرکزی که بطور دائم این عمل را انجام می دهد، بهتر است. برای قضاوت در مورد موفقیت عمل جراحی حداقل سه ماه وقت لازم است. در عمل وازواپیدیدیموستومی معمولا مدت زمان بیشتری لازم است تا اسپرم در منی ظاهر شود. مدت زمان متوسط از باز کردن لوله ها (برگرداندن وازکتومی) تا اتفاق افتادن حاملگی معمولا 12 ماه است. حتی پس از حامله شدن همسر، امکان اینکه دوباره لوله های منی باز شده، بسته شوند وجود دارد. این در 10 درصد موارد اتفاق می افتد. بنابراین اگر پس از عمل اسپرم در منی ظاهر شد، زوجها نباید حاملگی را به تاخیر بیندازند.
بطور کلی میزان موفقیت عمل باز کردن لوله های منی بر (برگرداندن وازکتومی) به موارد زیر بستگی دارد:
• مدت زمانی که از بسته شدن لوله های منی بر می گذرد
• سن همسر
• وجود آنتی بادی (پادتن) بر علیه اسپرم
• روشی که قبلا با آن لوله های منی بر بسته شده اند
• روشی که برای باز کردن لوله های منی بر بکار می رود
• وجود همزمان سایر مشکلات تولید مثل در مردان مثل واریکوسل
• میزان سلامتی همسر
• تبحر فردی که اینکار را انجام می دهد
