علل پرمویی
تا موقع بلوغ بدن یک خانم از موهای ظریف بی رنگ پوشانده شده است. با بلوغ جنسی دختر، هورمونهای مردانه سبب می شوند که این موها در نواحی بخصوصی از بدن حالت ضخیم تر و خشن تر بخود گرفته و از بیرنگ بودن خارج شوند. پرمویی موقعی ایجاد می شود که یا میزان هورمونهای مردانه بدن افزایش می یابند و یا اینکه حساسیت ریشه های مو به هورمونهای مردانه افزایش می یابد. حدود 50 درصد خانمهای مبتلا به پرمویی خفیف، دارای هورمونهای مردانه افزایش یافته هستند. اگر پرمویی شدید باشد علت آن افزایش هورمونهای مردانه بدن است. در موارد زیر میزان هورمونهای مردانه در بدن خانمها افزایش می یابند:
• سندرم تخمدان پلی کیستیک: در این بیماری کیستهای متعدد و فراوان هر دو تخمدان را فرا می گیرند. خانمها نباید این بیماری را با کیست ساده تخمدان اشتباه بکنند. در سندرم تخمدان پلی کیستیک یک عدم تعادل هورمونی در بدن خانم ایجاد می شود و علاوه از پرمویی ممکن است علائم و نشانه های زیر نیز دیده شوند: چاقی، پریودهای نامنظم و ناباروری. شایعترین علت قابل تشخیص پرمویی همین بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
• پر کاری غده فوق کلیه: در پر کاری غده فوق کلیه میزان هورمون کورتیزول خون افزایش می یابد. در پر کاری غده فوق کلیه این غده ها شروع به تولید مقادیر زیادی هورمون کورتیزول می کنند. گاها فرد بنا به عللی مقدار زیادی هورمون کورتیزول (همان کورتون) مصرف می کند، که باز همان عوارض را خواهد داشت.
• سرطانها: بندرت یک توده مترشحه هورمون مردانه در تخمدان یا غده فوق کلیه ایجاد می شود و مقادیر زیادی هورمون مردانه تولید می کند.
• مصرف بعضی از داروها: مصرف تعدادی از داروها سبب افزایش هورمونهای مردانه در بدن می شود، یکی از آنها دانازول است که برای درمان آندومتریوز در خانمها تجویز می شود.
• چاقی: در خانمهای چاق استروژن در بافت چربی تبدیل به آندروژن یا هورمون مردانه می شود.
گاهی یک خانمی دارای پرمویی است، ولی پریود وی منظم بوده و میزان هورمونهای مردانه خون نیز طبیعی است که به آن "پر موئی بعلت نامعلوم" گفته می شود. این نوع پرمویی در بعضی از نژادها بیشتر دیده می شود، مثل افرادیکه در ناحیه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای جنوبی زندگی می کنند.
یک عده عواملی هستند که خطر ایجاد پرمویی در خانمها را افزایش می دهند، اینها عبارتند از:
• سابقه فامیلی: بعضی از بیماریها مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک زمینه ارثی دارند و اگر خانمی مادر و یا خواهرش مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد، شانس ایجاد این بیماری در وی بیشتر از موارد عادی خواهد بود.
• نژاد: شانس خانمهای ساکن در منطقه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای جنوبی برای ابتلا به پرمویی بیشتر است.
تشخیص
تشخیص این بیماری با اخذ شرح حال شروع می شود. شروع علائم، سابقه فامیلی، چگونگی پریود و مصرف هر گونه دارو کمک کننده است. تشخیص علت پرمویی گاها مشکل است. برای تشخیص از مجموعه ای از اقدامات پاراکلینیک زیر استفاده می شود:
• آزمایش خون که در آن انواع بخصوصی از هورمونهای مردانه اندازه گیری می شوند.
• سونوگرافی از تخمدانها و غدد فوق کلیه
• در صورت نیاز بررسی غدد فوق کلیه توسط CT اسکن
درمان
برای درمان پرمویی از مجموعه ای از سه روش مراقبت توسط خود فرد، حذف موهای زائد و تجویز دارو استفاده می شود.
برای حذف موهای زائد بدن دو روش عمده بکار می روند:
• الکترولیز: در این روش یک سوزن در ریشه مو فروبرده شده و با یک جریان الکتریکی ریشه مو را از بین می برند. با الکترولیز موهای زائد بطور دائمی از بین برده می شوند، ولی آن یک روش دردناک است. گاها پوست نواحی الکترولیز شده روشن تر یا تیره تر از پوست ناحیه مجاور می شود.
• لیزر درمانی: در این روش اشعه لیزر از پوست عبور داده می شود تا ریشه های مو را از بین ببرد. بستگی به وسعت ناحیه مبتلا جلسات درمانی از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشند. بعد از لیزر درمانی، ناحیه مذبور مدتها قرمز رنگ و متورم خواهد بود.
دارو درمانی شامل موارد زیر است:
• استفاده از قرصهای ضد حاملگی: قرصهای ضد حاملگی بعلت داشتن استروژن و پروژسترون، تولید هورمون مردانه توسط تخمدان را مهار می کنند. ولی آن در خانمهائی قابل استفاده است که نمی خواهند حامله شوند.
• داروهای ضد هورمون مردانه: هورمونهای مردانه جهت تاثیر گذاری باید به گیرنده های خود در سلولها متصل شوند. این داروها از اتصال هورمونهای مردانه به گیرنده های خود و یا تولید تستوسترون جلوگیری می کنند. چون این داروها سبب نقص تکاملی در جنین می شوند، خانمهائیکه از این داروها استفاده می کنند باید حتما از روشهای موثر جلوگیری از حاملگی استفاده نمایند.
• استفاده از کرمهای موضعی: یک کرم موضعی موثر وجود دارد که بخصوص موهای زائد صورت در خانمها را از بین می برد. این کرم از رشد موهای جدید جلوگیری می کند ولی سبب از بین رفتن موهای موجود نمی شود.
بعد از شروع درمان معمولا یک ماه طول می کشد تا شما اثرات درمانی را مشاهده کنید. توصیه می شود قبل از اضافه کردن دارو و یا تغییر آن، حداقال شش ماه منتظر شوید.
راهنمای پزشکان
• حداکثر میزان طبیعی تستوسترون در خانمها 80 نانوگرم درصد است. اگر میزان تستوسترون خون یک خانم بیش از 80 نانوگرم درصد باشد، معمولا وی مبتلا به عدم تخمک گذاری و پرمویی خواهد بود.
• اگر در خانمی میزان تستوسترون خون بیش از 200 نانوگرم درصد باشد، باید از نظر وجود تومور بررسی شود.
• اندازه گیری دی هیدرو اپی آندرسترون سولفات در خانمهای مبتلا به پرمویی خیلی کمک کننده است. اگر در خانمی میزان این هورمون طبیعی ولی میزان تستوسترون خون زیاد باشد، نشاندهنده این است که منشاء تستوسترون زیادی، تخمدانها هستند نه غده فوق کلیه.
• اگر در یک خانمی که پریود می شود میزان هورمون دی هیدرو اپی آندرسترون سولفات خون بیش از 700 میکروگرم درصد باشد (این میزان در خانمهای یائسه 400 میکروگرم درصد در نظر گرفته می شود) باید از نظر وجود تومور بررسی شود.
• اگر در یک خانمی پرمویی بسرعت پیشرفت کند و یا همراه با سایر علائم مردانگی، مثل کلفت شدن صدا، طاسی، افزایش توده عضلانی و بزرگ شدن کلیتوریس باشد) باید آزمایشات اضافی زیر انجام شوند:
o اندازه گیری میزان آندروستندیون خون: آندروستندیون می تواند هم از تخمدانها و هم از غدد فوق کلیه ترشح شوند. اگر میزان آندروستندیون خون بیش از 100 نانوگرم درصد باشد، نشاندهنده وجود تومور غده فوق کلیه یا تخمدانها است.
o در خانمهائیکه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، میزان هورمون LH خون افزایش و میزان هورمون FSH خون کاهش می یاید.
o اندازه گیری 17 – هیدروکسی پروژسترون: افزایش این هورمون به بیش از 800 نانوگرم درصد نشاندهده وجود کمبود آنزیم 21 – هیدروکسیلاز (شایعترین علت هیپرپلازی مادرزادی آدرنال) می باشد.
o اگر مشکوک به پرکاری غده فوق کلیه (سندرم کوشینگ) هستیم، لازم است کورتیزول ادرار 24 ساعته اندازه گیری شود
