بیضه نزول نکرده یک مشکل نسبتاً شایع درنوزادان پسر است که در آن یک یا هر دو بیضه در محل طبیعی خود که همان کیسه بیضه است قرار ندارد. بیضه ها در دوران جنینی در داخل شکم جنین تکامل می یابند و با بزرگ شدن سن جنین از یک مسیر مشخصی پائین آمده و در داخل کیسه بیضه قرار می گیرند. مسیر نزول بیضه، کانال یا مجرای مغبنی است که در کشاله ران قرار دارد. اگر پائین آمدن بیضه در هر قسمت از مسیر طبیعی آن متوقف شود، به آن عدم نزول بیضه یا بیضة نزول نکرده می گویند، ولی اگر بیضه از مسیر طبیعی خود خارج و نزول آن متوقف شود به آن بیضة نابجا گفته می شود. بیضة نزول نکرده یکی از شایعترین اختلالات مادرزادی است که پسر بچه ها را گرفتار می سازد. مادرزادی بدین معنی است که هنگام تولد مشکل با نوزاد وجود دارد. در حدود 80 درصد موارد فقط یکی از بیضه ها تحت تأثیر قرار می گیرد. تخمین زده می شود که 5-3 درصد نوزادان تازه متولد شدة پسر، دارای بیضة نزول نکرده باشند. این میزان در 6 ماهگی به 3-2 درصد می رسد، چون بعد از تولد بیضه نزول کرده و در محل طبیعی خود قرار می گیرد. این میزان در نوزادن نارس حدود 30 درصد است، چون نزول بیضه ها از ماه هشتم حاملگی شروع می شود. در بعضی کشورها بنا به دلایل نا مشخص، میزان شیوع عدم نزول بیضه در حال افزایش است. اکثر موارد اینها بخودی خود در طول سال اول زندگی نزول کرده و در محل طبیعی قرار می گیرند، ولی تعدادی نیز نیازمند پائین آوردن با عمل جراحی هستند. کیسة بیضه یک ساک کوچک از پوست است که در زیر آلت تناسلی قرار دارد. آن مسئول جای دادن بیضه ها در خود و نگهداری از بیضه ها است. بیضه ها مهمترین عضو تولید مثل مردانه هستند، چون آنها دارای دو وظیفة مهم تولید اسپرم یا همان نطفة مردانه و هورمون تستوسترون می باشند که دارای اهمیت زیاد در ایجاد خصوصیات جنسی مردانه در پسر بچه ها است.
چه عواملی سبب عدم نزول بیضه می شوند؟
همانطور که در بالا ذکر شد، عدم نزول بیضه می تواند یکطرفه و یا دو طرفه باشد، و اغلب در نوزادانی دیده می شود که دارای اختلالات هورمونی هستند. اختلالات فیزیکی هنگام تولد و بعضی بیماریهای ژنتیکی ممکن است همراه با عدم نزول بیضه باشند. مثلاً در نوزادانیکه هنگام تولد دارای اسپینا بیفیدا (بک نوع اختلال در ستون فقرات) و یا سندرم داون (اختلال کروموزومی) می باشند، میزان شیوع عدم نزول بیضه زیاد است. در اکثر موارد، علت مشخصی را نمی توان پیدا کرد.
چگونه می توان عدم نزول بیضه را تشخیص داد؟
تشخیص آن با معاینة کودک توسط پزشک حائز شرایط است. گاهاً بیضة نزول نکرده را می توان در قسمت تحتانی شکم در ناحیة کشالة ران لمس کرد. ما یک اصطلاح دیگری داریم بنام بیضه های بالا کشیده شده که در آن بیضه در بالا و در ابتدای کیسة اسکروتوم قرار می گیرد و نباید این موضوع را با عدم نزول بیضه اشتباه کرد. هوای سرد سبب بالا کشیده شدن بیضه ها می شود، بنابراین کودک را نباید در هوای سرد معاینه کرد. بیضه های بالا کشیده شده را می توان با دست و به اصطلاح دوشیدن، پائین آورد و در داخل کیسة بیضه قرار داد.
عدم نزول بیضة اکتسابی
گاهاً نوزاد هنگام تولد دارای بیضه های نزول کرده است که در محل طبیعی خود قرار دارند، ولی بعداً یک یا هر دو بیضه به طرف عقب و بالا حرکت کرده و در ناحیة کشالة ران قرار می گیرند. به این، عدم نزول بیضة اکتسابی گفته می شود و مابین 10-1 سالگی می تواند اتفاق بیفتد. بیضه ها توسط یک طنابی که در آن عروق بیضه قرار دارند در داخل کیسة بیضه قرار می گیرند. با بزرگ شدن کودک این طناب نیز باید بزرگ شود، اگر میزان بزرگ شدن طناب بیضه از بزرگ شدن جسم کودک عقب بماند، عدم نزول بیضة اکتسابی حادث می شود. طناب بیضه که کوتاه باقی مانده است بیضه را بطرف بالا بداخل کشالة ران می کشد.
فقدان بیضه
گاهاً وقتی بیضه در محل طبیعی خود لمس نمی شود، دلیل حتمی عدم نزول بیضه نیست. در این کودکان ممکن است بیضة یک یا هر دو طرف بطور مادزادی تشکیل نشده باشد. در 5 درصد موارد فقدان کامل بیضه وجود دارد. علت آن قطع جریان خون بیضه در داخل رحم و از بین رفتن بیضه می باشد. فقدان بیضه می تواند همراه با سایر اختلالات مادرزادی در سیستم ادراری باشد.
چرا باید بیضة نزول نکرده را درمان کرد؟
اگر بیضة نزول نکرده تا یک سالگی درمان نشود ممکن است سبب ایجاد مشکلات عدیده گردد:
مشکلات باروری: درجه حرارت کیسة بیضه پائین تر از درجه حرارت شکم است، و عناصری که در بیضه سبب تولید اسپرم می شوند، در محیط سرد بهتر کار خود را انجام می دهند. اگر بیضه مواجه با حرارتی بیش از آنی باشد که در داخل کیسة بیضه تامین می شود، تولید اسپرم آسیب خواهد دید. پائین آوردن بیضه ما بین 6 ماهگی تا یک سالگی سبب بهبود کیفیت منی و باروری در آینده خواهد شد. در مردانیکه سابقة عدم نزول دو طرفة بیضه داشته اند، حتی اگر مشکل آنها به موقع با جراحی حل شده باشد، در آینده دارای کیفیت منی بسیار پائینی خواهند بود. پائین آوردن به موقع بیضه، سبب بهبود کیفیت منی در آینده می شود، ولی آنرا به حالت طبیعی بر نمی گرداند.
مشکل سرطان: امروزه ثابت شده است، مردانیکه دارای سابقة بیضة نزول نکرده هستند، میزان سرطان بیضه در آنها بیشتر از جمعیت عادی است. میزان شیوع سرطان بیضه در مردیکه دارای یک بیضة نزول نکرده بوده است، یک در هزار می باشد. این میزان در جمعیت عادی یک در 100 هزار می باشد. یعنی خطر ایجاد سرطان بیضه در بیضه های نزول نکرده، 10 برابر جمعیت عادی است. جالب توجه این است، 20 درصد سرطانهائیکه در مردان با سابقة بیضة نزول نکرده یک طرفه اتفاق می افتند، در طرفی است که دارای بیضة نزول کردة طبیعی است. یعنی خطر سرطان بیضه در کودکان دارای یک بیضة نزول نکرده، در طرف مقابل نیز افزایش می یابد. عدم نزول بیضه و سرطان بیضه نشاندهندة وجود یک اختلال ژنتیکی در بیضه ها است، بنابراین صرف قرار گرفتن بیضه در داخل شکم دلیل اصلی ازدیاد سرطان بیضه در این افراد نیست. پائین آوردن بیضه با جراحی و قراردادن آن در محل طبیعی، از شیوع سرطان بیضه در این افراد نمی کاهد، بلکه بیضه در محلی قرار می گیرد که به راحتی قابل معاینه است. به این گونه افراد آموزش داده می شود که خودشان چگونه بیضه را معاینه کرده و هر یافتة غیر طبیعی را به پزشک اطلاع دهند. هر قدر بیضه در سنین پائینتر در محل طبیعی خود قرار گیرد، از میزان خطر سرطان کاسته می شود، ولی به میزان جمعیت عادی نمی شود.
