تب گينه یا پیوک در اصطلاح علمی دراکُنکولوس مدیننسیس (یا سابقاً فیلاریا مدیننسیس ) نامیده می شود، این کرم انگلی نخ مانند پس از بلوغ به بیش از یک متر هم می رسد. معمولا در بافتهای زیر پوست انسان ها و بعضی از پستانداران مناطق گرمسیر جای می گیرد و باعث ایجاد بیماری دردناک و اغلب کشنده ای می شود. تا دو دهة قبل این بیماری (دراکُنکولوسیس ) در جنوب ایران نیز شایع بود.
فرم بالغ این کرم به صورت رشته‌ای و بزرگ ودر حدود 120سانتیمتر در پوست دست و پا زندگی می‌کند. لاروهای این کرم در آب به تکامل خود ادامه می دهند و همچنین به وسیله آب نیز وارد بدن انسان می‌شود.
اکونکولوس مدیننسيس پس از وارد شدن به زیر پوست ایجاد تاول می کندو در صورتیکه در آب تاول ها شکفته شود لاروهای آن وارد آب می شود. با آشاميدن این آب آلوده،این انگل انتقال پیدا می کند.
بدن سخت پوستان کوچک آب شیرین مانند سیکلوپس ها محل رشد و نمو کرم پیوک می باشد. پس از آزاد شدن لاروها از بدن آبزیان به درون آب آشامیدنی و نوشیدن آب آلوده توسط انسان پیوک به دیواره و بافتهای روده راه پیدا می کند و به بافت ها مهاجرت می کند و پس از بلوغ در بافت ها شروع به جفت گیری می کند. کرم های ماده ی باردار به سمت بافت های زیرپوستی پا حرکت می کنند و در آن جا با تشکیل یک زخم در پوست برآمده می شوند و پس از چندی پوست را شکافته و به بیرون سردرمی آورد .
به طور کلی می توان گفت با نوشیدن آب حاوى سيکلوپس توسط انسان، لاروها در روده آزاد می شوند و از جدار روده عبور مى‌کنند و در بافت‌هاى همبند استقرار پیدا می کنند و سپس کرم نر و ماده تشکیل می شود. پس از بارور شدن کرم ماده به زير پوست اندام‌هائى مانند دست و پا حرکت می کند. و بعد از جايگزين شدن شروع به تخم گذاری می کند. از قسمت رأس بدن کرم و در زيرپوست، پاپول يا جوش بیرون مى‌زند که پس از مدتى به دمل تبدیل مى‌شود و سر کرم بيرون مى‌آيد.
از انجا که طول کرم تا یک متر نیز می رسد ممکن است لازم باشد تا به وسیله جراحی یا با پیچاندن مکانیکی و به طور آهسته کرم به دور یک چوب در طی چند روز خارج شود.
اسامى مختلفی برای این کرم ها گذاشته شده است. در فارسى رشته هم نامیده مى‌شود.
این انگل، در مناطق کم آب و آلوده به وفور یافت مى شود و معمولا افرادى که از آب حوضچه و يا برکه‌ها استفاده مى‌کنند، با این کرم درگیر می شوند. نر و ماده اين کرم که از دسته نماتودها می باشد، از هم جدا مى‌باشند.نوع ماده پیوک بسيار بلند و باريک و بين70 تا 120 سانتى‌متر طول دارد، حال آنکه طول نرها بسيار کمتر است و از 4 سانتى‌متر بزرگتر نمى‌شود. لاروهای تولید شده از کرم ماده 700 ميکرون طول دارند دارای دمى تيز و بلند هستند و می توانند در آب به راحتى حرکت کنند.
کرم ماده بالغ در زير پوست دست، پا و تنه استقرار پیدا می کند. و پس از تماس فرد آلوده با آب، لاروها از سوراخ تناسلى کرم که در رأس بدن کرم قرار گرفته به داخل آب مى‌ريزند و با حرکت در آب وارد بدن ميزبان واسط يا ناقل که ممکن است بندپائى از دسته کروستاسه و جنس سيکلوپس يا ديابتوموس باشد وارد مى‌شوند.
با ظاهر شدن زخم در بدن فرد مبتلا در حقیقت نشانه های بالینی بیماری ظاهر می شود. زخم قرمز رنگ می باشد وبا درد و خارش همراه است. با پیشرفت بیماری، زخم به شکل وزيکول درآمده و در بسيارى از موارد عوامل ميکروبى هوازى و بى‌هوازى باعث به وجود آمدن عفونت چرکى و آبسه مى‌شوند. در اکثر موارد عارضه در مفاصل و به‌ويژه قوزک‌پا، زانو و مچ دست ايجاد عفونت مى‌کند و باعث گانگرن و سفتى و در نهايت بى‌حرکتى و نقص عضو مى‌گردد.
پيشگيرى و مبارزه
با جلوگيرى از مصرف آب‌هاى آلوده به انگل مى‌توان به آسانی از انتقال انگل جلوگيرى کرد. پژوهش‌هاى انجام‌شده نشان مى‌دهد که مبارزه شيميائى عليه ناقل بيمارى و ضد عفونی آب توسط کلر، در کنار يکديگر، در کاهش و از بين بردن سيکلوپس مؤثر بوده است.
درمان
تلاش برای درمان عفونت های کرمی از دیرباز وجود داشته است. استفاده از عصاره گیاهان دارویی مانند عصاره سرخس نر پایه، از درمان های اولیه بوده است. اما گروه جدیدی از داروها که بر اساس فلزات سنگین مانند ارسنیک (آتوکسیل) یا آنتی موان ( tartar emetic) ساخته شدند و در تهاجمات تریپونوزومایی و شیستوزومایی موثر هستند که در قرن بیستم پا به عرصه ظهور گذاشتند.
برای درمان عفونت های کرمی معمولا از داروهای ضد کرم استفاده می شود که این داروها با ناتوان کردن انگل به وسیله فلج کردن مثل جلوگیری از انقباض عضلانی، تخریب کرم به صورتی که سیستم ایمنی می تواند آن را از بین ببرد یا با تغییر فرایندهای متابولیکی (مثلاً با تاثیر بر عملکرد میکروتوبول) با بیماری مقابله می کنند. نیازهای متابولیکی انگل ها از گونه ای به گونه دیگر بسیار متفاوت است، و لذا داروهایی که علیه یک نوع کرم موثر واقع می شوند احتمالا بر علیه گونه های دیگر ناموثر هستند. باید یک دارو این توانایی را داشته باشد که از طریق کوتیکول خارجی سخت کرم نفوذ کند یا با غلظت های کافی موثر وارد دستگاه گوارش کرم شود تا اثر موثری داشته باشد. که در این رابطه مشکلاتی وجود دارد زیرا برخی کرم ها خونخوارهستند در حالی که بقیه از بافت تغذیه می کنند. و یا بسیاری از کرم ها با داشتن پمپ های برون ریز دارویی فعال غلظت دارویی را در انگل کاهش می دهند. پس روش استفاده و دوز داروی ضد کرم مهم است و باید به دقت انتخاب شود زیرا کرم های انگلی قادر نیستند مقادیر کافی از دارو را برای اثر کردن عامل ضد کرم مصرف کنند.
برای درمان پیوک معمولا از تیابندازول استفاده می شود که به سرعت از دستگاه گوارش جذب شده، بسیار سریع متابولیزه شده و به شکل کونژوگه در ادرار دفع می شود. مصرف این دارو برای کرم پیوک و عفونت های استرونژیلویدوس به صورت دو بار در روز به مدت 3 روز توصیه می شود
