دیابت بیشترین اهمیتش به این جهت است که حدود ده درصد از مردم کشور ما یا به دیابت یا به اختلالات پیش دیابتی مبتلا هستند. حالا آمار¬های رسمی البته کمتر از این را گزارش می¬کند. شاید سه چهار میلیون را گزارش بکند. ولی درواقع بایستی بدانیم که در معرض اختلال پیش دیابتی هستیم خیلی از ما بدون اینکه خودمان اطلاع داشته باشیم. وقتی دیابت آغاز می¬شود، یک زندگی متفاوتی است. فرد باید رژیم غذایی بگیرد، بایستی تحرک و ورزش مناسب و کافی داشته باشد و مجبور است بعد از اینکه برایش تشخیص داده شد، از آن داروها هم استفاده بکند. البته الآن درمان دیابت مانند گذشته نیست که فقط متمرکز روی انسولین یا دارو بشود. ترکیبی از ورزش، رژیم غذایی، داروها و شاید جالب باشد، عنصر چهارم که خیلی نقش¬آفرین است، فعالیت-های اجتماعی است. این‌ها با هم به‌عنوان درمان دیابت دیده می¬شود. حالا در نظر بگیرید این آمار بالای دیابت و این مسائلی که در حاشیه¬ی دیابت مطرح می¬شود و شناخت بهتر شیوه¬ های درمانی آن چقدر با بحث افسردگی مرتبط می¬شود. وقتی یک نفر دیابت می¬گیرد، خود به خود به¬هرحال با یک پدیده¬ی جدیدی در زندگی¬اش مواجه می¬شود که نامطلوب است. اول باید این باور را بکند که تا پایان عمر باید با دیابتش زندگی بکند، همین ممکن است افسردگی آور باشد؛ یعنی طبق آمارها می¬گوییم افسردگی در دیابت¬ بیشتر است. مشخصاً شیوعش دو برابر است. مخصوصاً اگر عارضه دار بشود. حالا دیابت یک ویژگی هم دارد. دستگاه¬های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می-دهد. فرد برای اینکه به آن عارضه ¬ها مبتلا نشود، باید شیوه¬ ی زندگی درست با دیابت را بیاموزد و اگر این را نکند و عارضه¬ها شروع بشوند، شانس افسردگی در او باز بیشتر خواهد شد. گویی مثل یک سیکل معیوب می¬شود. هر عارضه ¬ای که رخ می‌دهد، روحیه¬اش ضعیف¬تر می¬شود و مسائل بعدی. عارضه¬ها هم که خب بیماران دیابتی یا بسیاری از بینندگان این شبکه می¬دانند از چشم گرفته تا نوک انگشتان پا را ممکن است درواقع مبتلا بکند. دستگاه مختلف سیستم اعصاب و سیستم درواقع پوستی ما را از همه بیشتر درگیر می¬کند و سیستم بینایی¬مان را. من به نظرم می¬آید اینجا یک تأکید مجددی داشته باشیم روی اینکه اگر دیابتی¬ها افسرده بشوند، کمتر از خودشان مراقبت می¬کنند، فعالیت حرکتی¬شان کم می¬شود، برنامه¬ی تغذیه¬ای و دارویی¬شان را رها می¬کنند و همین¬ها باعث تغییر شیوه¬ی زندگی می¬شود که خودش قند را از کنترل خارج می¬کند و عارضه¬ها را بیشتر می¬کند. ارتباط بین دیابت و افسردگی یک ارتباط دوسویه¬ی این شکلی است.
یکسری *استاندارد هم اعلام کردند، برای این¬که این اتفاقات خب نیفتد. وقتی فردی دیابت می-گیرد، حواسش باشد که افسردگی برای او زنگ خطر است. افسردگی برای من ممکن است یک دوره¬ی بیماری مثلاً سیزده‌هفته‌ای خود محدود شونده باشد. گرچه نباید این فرض را بگذاریم. در پزشکی ممکن است این تعریف را ارائه بدهند. هرکس نشانه¬های افسردگی را می¬بیند، لازم است به پزشک مراجعه کند و درمان کند. چون ممکن است برای او حاد و خطرساز باشد. ولی درهرصورت در یک آدم دیابتی این افسردگی دیگر آن افسردگی نیست. می¬تواند به اختلال دیابتش هم دامن بزند و عارضه دارش بکند. پنج‌تا شش دسته درواقع علائم را، پنج مورد از یک سلسله علائم را اگر فرد بتواند در خودش گزارش بکند و ببیند و یادداشت بکند، عملاً فرد دیابتی است که دارد در او افسردگی شروع می¬شود. من اجازه می¬دهید فهرست‌وار این‌ها را بخوانم؟
احساس ناامیدی، گناه و درماند¬گی، منفی نگری شدید نسبت به آینده، عدم علاقه به سرگرمی و فعالیت¬های لذت¬بخش، حتی روابط جنسی. کاهش انرژی، خستگی و خواب¬آلودگی، مشکل تمرکز و به خاطر سپردن مطالب، تغییر اشتها و اختلال خواب. من این ده و دوازده موردی را که اعلام کردم، اگر کسی پنج مورد را در خود ببیند، نشانه¬های افسردگی است. حالا این افسردگی درواقع بایستی ازنظر طبی تشخیص داده بشود. یک روان‌پزشک معمولاً این کار را می¬کند. روانشناسان هم ممکن است در مراحل اولیه، کارهایی ابتدایی انجام بدهند. ولی برای دارو و درمانی نهایتاً به روان¬پزشک ارجاع می¬دهند، اگر نیاز باشد و اگر درمان افسردگی به¬موقع صورت بگیرد، می¬شود این امید را داشت که روی درمان دیابت هم تأثیر بسیار مثبت و سازنده¬ای داشته باشد و از عوارض جلوگیری بشود. یک پایگاه اطلاع¬رسانی بسیار خوب در کشورمان داریم که راجع به دیابت کارهای بسیار خوبی را انجام دادند. پایگاه اطلاع¬رسانی مربوط به مرکز تحقیقات یا پژوهشگاه غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران است. پایگاه اطلاع¬رسانی EMRI و یا emri.tums.ac.ir است. یک منبع ملی دانشگاهی است برای اطلاعاتی که می¬توانید دریافت بکنید. برای افسردگی و دیابت هم یک بروشور آنجا است که افراد می¬توانند دانلود کنند و مطالعه کنند. از آن‌طرف هم این باور را داشته باشند اگر درمان افسردگی را شروع کنند، روحیه¬شان بهتر می¬شود و دیابتشان را بهتر کنترل می¬کنند.
