ما می¬بینیم که دخترخانمی دچار رشد سینه¬ها در سنین پایین شده ولی رشد موهای ناحیه¬ی تناسلی و زیر بغل اتفاق نمی¬افتد. فقط رشد سینه¬ها دارد و یک مقدار رشد سینه¬ها است. گاهی این کم¬تر می¬شود و گاهی بیشتر می¬شود. در طول زمان سایر علائم بلوغ اتفاق نمی¬افتد. برعکسش هم داریم. گاهی می¬بینیم یک دخترخانمی یا آقاپسری دچار رشد موها می¬شود، موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل، ولی سایر علائم بلوغ، مثلاً رشد سینه در دخترخانم‌ها یا رشد ناحیه¬ی تناسلی در آقاپسر اصلاً وجود ندارد. حتی دیده‌شده که بعضی از دخترها دچار قاعدگی به‌تنهایی می¬شوند. یعنی پریود در آن¬ها اتفاق می¬افتد. خون¬روی در آن¬ها اتفاق می¬افتد در سنین پایین، در سنین زیر هفت یا هشت‌سالگی، ولی سینه¬هایشان بزرگ نشده و رشد نکرده و موهای ناحیه¬ی تناسلی هم رشد نکرده است. این¬ها انواعی از بلوغ زودرس هستند که با روند طبیعی بلوغ سازگاری ندارند. پس روند طبیعی بلوغ به این صورت است که از غدد فوق کلیوی یکسری هورمون¬های جنسی ترشح می¬شود که باعث ایجاد موها می¬شود. همزمان یا کمی قبل¬تر از آن از غدد جنسی، یعنی تخمدان در دختران و بیضه در پسران، هورمون¬های خاصی ترشح می¬شود که روند بلوغ واقعی را، یعنی رشد سینه در دختران و رشد بیضه¬ها در پسران و بعدش رشد دستگاه تناسلی در پسران را رقم خواهد زد. ولی گاهی یکسری انحرافاتی و عدم تطابق¬هایی ما با این روند طبیعی بلوغ و ترشح هورمون¬ها می¬بینیم که وجود دارد و این¬ها را باید افتراق بدهیم. خیلی وقت¬ها یک مادری دخترخانمش را پیش ما می¬آورد، نگران از این است که موها در بدن این دخترخانم ایجادشده است، وقتی معاینه¬اش می¬کنیم، می¬بینیم سینه¬ها اصلاً بزرگ نشده است و حتی وقتی این¬ها را پیگیری می¬کنیم، شش ماه یا یک سال، می¬بینیم که اصلاً رشد سینه¬ها اتفاق نیفتاده است. ولی موها ایجادشده است. اینجا باید فعالیت غده¬ی فوق کلیوی را بررسی کنیم. ممکن است که مشکلی در غده¬ی فوق کلیوی وجود داشته باشد که زودتر از موقع دارد هورمون¬های جنسی خودش را ترشح می¬کند. سایر علائم بلوغ به این صورت پیش می¬رود که سینه¬ها در دختران به‌مرور بزرگ‌تر می¬شود. در طی چهار مرحله تا به فرم یک فرد بالغ برسد و دستگاه تناسلی در پسرآن‌هم بزرگ می¬شود. در طی این روند، صفات ثانویه جنسی یعنی مثلاً عضلانی شدن در پسران، کلفت شدن صدا، ایجاد موهای بدن و موهای صورت که در مراحل دیرتر معمولاً اتفاق می¬افتد، در پسران ما می¬بینیم یا آن فرم زنانه شدن بدن دختران را می¬بینیم که اتفاق می¬افتد. در طی این روند، جهش رشدی هم است. جهش حدود 28 سانتی¬متر در پسران و 25 سانتی¬متر در دختران، از اول بلوغ تا آخر بلوغ اتفاق می¬افتد. ما در جهت رشدی دوران بلوغ، سه مرحله داریم. یک مرحله¬ی تیکاف به آن می¬گویند. مرحله¬ای که مثل هواپیمایی که می¬خواهد از زمین بلند شود. در مرحله¬ی تیکاف، سرعت رشد کاهش پیدا می-کند. گاهی حتی ممکن است به صفر برسد در طی شش ماه قبل از شروع بلوغ. ولی بعدازآن ناگهان یک افزایش قدی پیدا می¬کند که تقریباً حول¬وحوش 9 و نیم سانتی¬متر در سال در پسران و حدود 8 سانتی¬متر در دختران این جهش رشدی ناگهانی اتفاق می¬افتد. در دختران این حداکثر جهش رشدی به‌طور متوسط در سن یازده و نیم سال و در پسران حول¬وحوش سیزده و نیم سال اتفاق می¬افتد. بعدازاین حداکثر جهش رشدی که مرحله¬ی دوم است، مرحله¬ی کاهش سرعت رشد است که کاهش سرعت رشد در دختران در مراحل سوم تا پنجم بلوغ اتفاق می¬افتد. یعنی اینکه در دختران وقتی قاعدگی شروع شد، دیگر به آن صورت افزایش قد نداریم و ما کاری برای درمان نمی¬توانیم بکنیم. حداکثر افزایش قد، حداکثر جهش رشدی در دختران از شروع بلوغ یعنی از مرحله¬ی اول تا مرحله¬ی سوم است. این نکته خیلی مهم است. یعنی قبل از ایجاد عادت¬های ماهیانه، من این را بارها و بارها تأکید کردم به خاطر اینکه دخترخانم‌هایی می‌آیند پیش ما و می¬گویند که ما کوتاه‌قد هستیم و وقتی‌که از آن¬ها می¬پرسیم عادت ماهیانه شدید، دیگر هیچ کاری نمی¬توانیم برایشان بکنیم. در پسران حداکثر جهش رشدی از مرحله¬ی سوم تا پنجم بلوغ، یعنی عمدتاً اواخر بلوغ اتفاق خواهد افتاد.خب پس یک مزیتی که این‌جوری، حالا مزیت که نه ولی یک؟ شناسایی می¬شود گفت وجود دارد این است که به¬هرحال مراحل اولیه را خانواده متوجه می¬شوند در پسرها و خب اگر بخواهند کاری هم بکنند، چون درواقع از سوم تا پنجم دست¬کاری بخواهند انجام شود، می¬توانند افزایش قد را بدهند. ولی در دخترها وقتی به مرحله¬ی سه می¬رسند، یعنی زمانی که دیگر پریود آغاز می¬شود، دیگر کار خاصی نمی-شود کرد و افزایش قد هم نمی¬شود درواقع به آن¬ها کمک کرد.
