در نوزاد و شیر خوار و کودک به جای اینکه مثلاً بچه فعال و اکتیو و پرتلاشی باشند بچه ای می شوند بسیار خموده، خواب آلوده و خسته، و زود خسته می شوند و علاوه بر اینکه مثلاً تشنج و اینها به عنوان علائم شدید است از علائم خفیفشان همین است چه در بچه ها و چه در بزرگسالان ریزش مو چیزی است که با بحث کمبود ویتامین (د) خیلی ارتباط دارد و خیلی مهم است و یک نکته دیگر دیدید این فونتونل؟ بچه ها که نرمی است که مثلاً در قسمت جلو و پشت سر بچه ها است این معمولاً تا یک سالگی گاهی خیلی تاخیر بکند تا 18 ماهگی این بسته می شود اگر این در بسته شدنش تاخیر بکند یکی از یافته هایی است که ما در نرمی استخوان و یا راشیتیسم می بینیم و این بچه ها این ملاجشان بسته نمی شود و این یک علامت خیلی مهمی است.
مسئله ای که مهم است بحث دندان ها است چون بچه ها دندان شیری دارند اینکه عاج دندان ها اصلاً رشد نمی کند در راشیتیسم نوع کلسیم پایین زیاد شایع است و اگر بچه ای دندانهایش تند تند آبسه می کند و چرک های متعدد می کند و اینها در راشیتیسم کمبود فسفر خیلی شایع است. یعنی این دو تا را دقت بکنیم که با همدیگر، چون اینها درمانهایشان هم مهم است، چون نوع این که کلسیم پایین است ما ویتامین (د) کلسیم می دهیم اما نوعی که فسفر پایین است علاوه بر اینکه ویتامین (د) می دهیم فسفر باید بدهیم یعنی اینکه اینها فسفرشان دارد زیاد ؟، یکی از علائم راشیتیسم در بچه ها عفونت های مکرر و تعریق زیاد است خیلی از بچه ها می آیند که بچه اشان خیلی عرق می کند، خوب البته ما تیروئید و اینها را بررسی می کنیم ولی یکی از چیزهایی که باید بررسی بشود سطح ویتامین (د) خون این بچه ها است. اما برمی گردیم به سوال شما که آیا مثلاً دانسیتومتری و اصلاً وسایل تشخیصی در نرمی استخوان و راشیتیسم است یا نه، اصلاً اینجا جایگاهی ندارد تشخیص استومالاسی یا نرمی استخوان یکی شرح حال با معاینه بالینی و دوم گرفتن عکس های رادیوگرافی از استخوان هایی که خیلی پرخطرند مثل استخوان ران، استخون بازو، استخوان کتف، و همچنین در بچه ها مچ دست و زانو و استخون هایی هستند که به ما، یا مفاصلی هستند که به ما خیلی ؟ می دهند نشانه می دهند که کمبود ویتامین (د) وجود دارد پس این عکس رادیوگرافی و سومین مطلب سنجش سطح خونی ویتامین (د) ، کلسیم و فسفر، آلکالان فسفات ها است گاهی لازم می شود غده پاراتیروئید را ما چک بکنیم و یکی هم کلسیم ادرار است که اینها به ما نشان می دهند که آیا آن نرمی استخوان یا راشیتیسم که بچه یا بزرگسال دارند این خیفیف است، متوسط است، شدید است، اصلاً هست یا نیست و حتی شدتش را هم به ما نشان می دهند چون که در اوایل کمبود ویتامین (د) کلسیم ما طبیعی است فقط فسفر ما پایین می افتد و وقتی که این شدت پیدا می کند خدای نکرده تشنج و تکانی و بحث های دیگر به وجود می آید بنابراین به طور خلاصه ما در بحث دانسیتومتری جایگاهی برای نرمی استخوان و راشیتیسم نداریم اما این نکته خیلی خیلی از نظر عملی برای ما پزشکان و برای مردم خیلی مهم است وقتی راشیتیسم طول بکشد وقتی نرمی استخون طول بکشد پوکی استخوان هم ایجاد می شود. چرا؟ حالا مردم هم ممکن است برای ما سوال بکنند و حتی پزشکان از ما سوال می کنند. می گویند مگر نمی گویید ویتامین (د) بر روی ملات و سیمان کار می کند پس چکار به چارچوب دارد آن چارچوب و اسکلت از جنس پروتئین است آنکه کلسیمش پایین است، فسفرش پایین است، ویتامین (د) اش پایین است، آنکه با چارچوب کاری ندارد مگر نگفته اید که جنس چارچوب از پروتئین است ویتامین (د) که با پروتئین کاری ندارد پس چرا این فرو می ریزد یواش یواش پوکی استخوان ایجاد می شود. آنجا است که دانسیتو متری دیگر مهم می شود، نگاه کنید وقتی ما ویتامین (د) به مدت طولانی پایین می ماند و کلسیم را می کشد پایین هورمون پاراتیروئید بالا می رود هورمون پاراتیروئید شروع می کند به حمله کردن به پروتئین و چارچوب و حالا چارچوب شروع می کند به تخریب شدن
در نتیجه می خواهم اینگونه بگویم وقتی نرمی استخوان طول کشید وقتی راشیتیسم طول کشید پوکی استخوان هم ایجاد می شود بنابراین پوکی استخوان می تواند نتیجه کمبود ویتامین (د) شدید، نتیجه یک نرمی استخوان شدید، نتیجه یک راشیتیسم شدید هم باشد. درست است اولش نرمی می دهد، اولش اختلال رشد می دهد، ولی در انتها می توادند یک پوکی استخوان شدید هم ایجاد بکند.
اما کمبود ویتامین (د) یک بحث بسیار سنگینی در دنیا ایجاد کرده است یک زمانی ما شاید 5 – 6 سال پیش همه بحث ویتامین (د) می رفت سر استخوان، یا اینکه می گفتیم ویتامین (د) همه پزشکان در مورد کمبود ویتامین (د) صحبت می کردند اما حالا کمبود ویتامین (د) ارتباط مستقیمش با سکته های قلبی، ارتباط مستقیم کمبود ویتامین (د)، با افزایش چربی های خون، ارتباط مستقیم ویتامین (د) با تخمدان پلی کیستیک کاملاً دیگر ثابت شده، یعنی دیده شده کسانی که ویتامین (د) را درمان نمی کنند زودتر سکته قلبی می کنند و زودتر دچار مشکلات قلبی عروقی می شوند و زودتر افزایش چربی خون، و عوارض دیگر قلبی عروقی را پیدا می کند، دیده شده کمبود ویتامین (د) با دیابت ارتباط دارد و آخرش هم با ام اس و خیلی از بیماری های عصبی ارتباط دارد، یعنی دیده شده که جمعیتی که کمبود ویتامین (د) دارند بیشتر دچار ام اس می شوند، البته اینها هنوز اثبات صددرصد نشده ولی خیلی خیلی جدی است.
