درد عصبي‌ديابتي 4 نوع مختلف دارد كه عبارتند از: نوروپاتي محيطي، خودكار، مجاوري و موضعي
-درد عصبي ديابتي محيطي، بيشتر پاها و قسمت ساق پا را درگير مي‌كند. آسيب عصبي به پا مي‌تواند باعث كاهش حس در پاها و افزايش مشكلات مربوط به آن نقطه شود و ممكن است به دليل بي‌حسي جراحت‌ها و زخم‌هاي ايجاد شده در پا حس نشود. بنابراين بايد در خصوص پا و پوست بسيار مراقب باشيد. علاوه بر پاها، ممكن است بازوها، شكم و پشت هم تحت تأثير اين بيماري قرار گيرند. در بيشتر موارد با كنترل قند خون، علائم كاهش مي‌يابند و در صورت نياز، استفاده از دارو توسط پزشک توصيه مي‌شود. علائم درد عصبي ديابتي شامل بي‌حسي و كاهش احساس درد و تغييرات دمايي به خصوص در پاها، احساس خارش، سوزش و سوزن سوزن شدن است كه از انگشت‌ها و قوزك پا شروع مي‌شود و به بالای بدن گسترش مي‌يابد. حساسيت شديد به لمس، كاهش تعادل و هماهنگي اندام‌ها، ضعف عضلاني و دشواري در راه رفتن و مشكلات جدي مانند زخم، عفونت، بد شكلي و درد مفصل و استخواني از علائم ديگر است. در ناحيه بي‌حس شده ممكن است تاول‌ها و زخم‌هايي ايجاد شود كه به دليل فشار وارد به عضو پديد مي‌آيد. در صورت عدم درمان اين جراحات، ممكن است عفونت به استخوان‌ها برسد و باعث قطع عضو بيمار شود.
-نوع ديگر درد عصبي‌ديابتي، نوروپاتي خودكار است. سيستم عصبي‌خودكار مسول كنترل قلب و عروق خوني، مثانه، شش‌ها، معده، روده‌ها، ريه‌ها، غدد عرق، اندام‌هاي تناسلي و چشم‌هاست. علاوه بر اين سيستمي كه سطح قند خون را پس از بالا رفتن به حالت عادي بر مي‌گرداند نيز ممكن است تحت تأثير قرار بگيرد و موجب كاهش علائم هشدار دهنده افزايش قند خون شود. ديابت مي‌تواند اعصاب هر يك از اين اندام‌ها را تحت تأثير قرار دهد. براي جلوگيري از نوروپاتي خودكار، سطح قند خون بيمار بايد دقيقا تحت كنترل قرار گيرد.
از علائم نوروپاتي خودكار مي‌توان به مشكلات مثانه، عفونت مكرر مجاري ادراري، بي‌اختياري ادرار، مشكلات گوارشي مثل نفخ، درد شكم، يبوست، اسهال و تخليه آهسته معده كه منجر به استفراغ، تهوع و كاهش اشتها می شوند، اشاره کرد. خشكي واژن و ساير مشكلات جنسي در زنان، كاهش يا افزايش تعريق، عدم توانايي بدن در تنظيم فشار خون و آهنگ قلب كه منجر به افت شديد فشار خون پس از نشستن يا ايستادن مي‌شود، مشكلاتي در كنترل دماي بدن و تغييراتي در تنظيمات بينايي هنگام ورود از روشنايي به تاريكي از دیگر مارد شایع در این بسماری هستند. چنین اختلالی بيشتر در افرادي ديده مي‌شود كه سال‌ها ديابت آنها كنترل نشده است.
-نوروپاتي مجاوري نوع ديگري از دردهاي عصبي ديابتي است كه علامت آن درد شديد در ناحيه باسن و ران است كه معمولاً در يك سمت بدن آغاز مي‌شود و در نهايت باعث ضعف و لاغري عضلات ران مي‌شود و ايستادن فرد را از حالت نشسته بدون كمك ديگران دشوار مي‌كند. بسياري از افراد هم دچار كاهش وزن شديد مي‌شوند. نوع ديگر نوروپاتي مجاوري، باعث ايجاد درد شديد در بدن ميگردد. اين نوع درد عصبي‌ديابتي، بيشتر افراد سالمند و افراد مبتلا به ديابت نوع 2 را درگير مي‌كند.
-نوع چهارم درد عصبي‌ديابتي، نوروپاتي موضعي يا كانوني است. اين بیماری، به طور ناگهاني بروز مي‌كند و معمولاً اعصاب موجود در سر و پا را دچار مشکل میکند. نوروپاتي موضعي در افراد سالمند شايع‌تر است. این نوع درد شديدي را ايجاد مي‌کند، ولي طی چند هفته تا چند ماه بهبود مي‌يابد. از علائم آن مي‌توان به دشواري در تمركز چشم‌ها نظیر دو‌‌بيني يا درد پشت يك چشم، فلجي يك طرفه صورت و درد در ناحيه ساق و پا اشاره كرد. گاهي نوروپاتي موضعي زماني ظاهر مي‌شود كه عصب تحت فشار قرار گيرد كه از انواع شايع آن مي‌توان به سندروم تونل كارپال در افراد ديابتي اشاره كرد. علائم ديگر عبارتند از درد ناحيه كمر و لگن و جلوي ران، قفسه سينه، معده، خارج ساق پا يا داخل پا و درد شكمي‌سينه‌اي كه گاهي با درد قلبي، حمله قلبي يا آپانديسيت اشتباه گرفته مي‌شود.
عواملي كه درد عصبي‌ديابتي را تشديد مي‌كنند:
به طور كلي هر فرد مبتلا به ديابت، مستعد ابتلا به درد عصبي‌ديابتي است ولي دارا بودن برخي عوامل، فرد را بيشتر در معرض خطر قرار مي‌دهد.
1-عدم‌كنترل دقيق قند خون
2-طولانی شدن ابتلا به بیماری، شدت درد را افزایش می دهد.
3-با افزایش سن، فرد با درد بیشتری مواجه می شود.
4-مردان نسبت به زنان در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
5-افزایش کلسترول خون و عدم کنترل آن
6-استعمال دخانیات و الکل
اولين گام درماني در درد عصبي‌ديابتي براي جلوگيري از آسيب عصبي بيشتر، حفظ سطح قند خون در حد طبيعي است. بررسي قند خون، برنامه غذايي، فعاليت بدني و داروهاي ديابت يا انسولين به كنترل سطح قند خون كمك مي‌كند. البته ممكن است در اولين مرحله كنترل قند خون، علائم بدتر شود ولي با گذشت زمان، حفظ سطح خون در حد طبيعي به كاهش علائم كمك مي‌كند. اگر اين كنترل قند خون به خوبي صورت گيرد، سبب جلوگيري يا به تأخير افتادن شروع مشكلات بعدي مي‌شود. در واقع درد عصبي‌ديابتي درمان خاصی ندارد، بلكه بيشتر راه‌هاي درماني شامل كاهش پيشرفت بيماري، كاهش درد، مديريت مشكلات ناشي از آن است.
نکات تغذیه‌ای:
1)داشتن رژیم غذایی متعادل حاول میوه ها، سبزیجات، شیر و لبنیات، گوشت و ماهی
2)تعادل بین بین کالری دریافتی از غذاها، با فعالیت بدنی
3)استفاده از سبزیجات، میوه ها و غلات سبوس دار را
4)مصرف محصولات لبنی کم چرب
5)جایگزین کردن چربی های غیراشباع(مثل انواع روغن های گیاهی) به جای چربی های اشباع(مثل روغن حیوانی و کره) و چربی های ترانس(مثل روغن جامد)
6)کاهش میزان نمک در وعده های غذایی روزانه
7)انجام ورزش به صورت متوالی
8)عدم استفاده از مواد غذایی منجمد و نیمه آماده
تشخیص نوروپاتی:
تشخيص نوروپاتي توسط علائم و معاينات پزشکی انجام می‌شود. البته روشهاي تشخيصي ديگري مانند نوار عصب نيز تاثیرگذار است.
پیشگیری از نوروپاتی دیابتی:
کنترل مداوم قند خون از ایجاد آسیب اعصاب در بیماران دیابتی جلوگیری میکند. مراقبت از پاها، پوشیدن کفش‌های مناسب و راحت، شستشوی مرتب پاها، جلوگیری از ضربه و درمان مناسب محل زخم، از ایجاد پای دیابتی و یا پیشرفت آن جلوگیری میکند.
درمان:
هدف اصلی در روش‌های جدید درمان بیماری دیابت، پیشگیری از عوارض دژنراتیو عروق است. مهارکردن دیابت از ابتدای پیدایش، می‌تواند اختلالاتی نظیر: رتینوپاتی(عوارض چشمی)، نوروپاتی(عوارض عصبی)، آترواسکلروز شدید و بیماری‌های عروق کلیوی را تا حد زیادی به تاخیر انداخته و یا از شدت آنها کم کند. درمان در نوروپاتی محیطی بستگی به عوامل ایجاد کننده آن دارد. موارد زیر در روند درمان به بیمار کمک میکند:
-مصرف ویتامین‌هایی که بدن با کمبود آنها مواجه است.
-کنترل منظم میزان قند خون به منظور جلوگیری از نوروپاتی
-نوروپاتی ناشی از اختلال نورون‌ها، می‌تواند به وسیله فیزیوتراپی یا جراحی درمان شود.
-درمان با تزریق داروهای سمپاتومیمتیک، می‌تواند روند شینگلز را به سمت نورالژی(پس از هرپس) کاهش دهد.
ساده ترین روش‌های درمانی به کارگیری، داروهایی مثل: استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپرین است. ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای نظیر: آمی تریپتیلن(Elavi) و داروهای ضد صرع مانند کاربامازپین(Tegretol) برای کاهش درد ناشی از نوروپاتی محیطی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروی پرگابالین(Lyrica) و دولکستین(Cymbalta) نیز در روند بهبود به بیمار کمک می‌کنند.
درد را مي‌توان به روشهاي زير كنترل كرد:
1)كنترل ديابت: در مواردي كه قرصها نتوانند، قند خون را به خوبي كنترل كنند، ممكن است تزريق انسولين يكي از راه‌هاي درمان باشد.
2)مصرف برخي از قرصهايي كه براي درمان نوروپاتي ناشي از ديابت توسط پزشک تجویز می‌شوند. اين داروها داراي اثر مضاعف در بهبود كيفيت خواب بیمارنیزمی‌باشند.
3)استفاده از پمادهاي مسكن موضعي بر روي پاها
مراقبت از پاها در مبتلايان به نوروپاتي ديابتي:
-مشكلات عروقي و عصبي در ديابت مي‌تواند سبب ايجاد زخم در پا شود.
-عدم استعمال سيگار و سایر دخانیات
-کوتاه کردن ناخن‌ها به صورت عرضی
-درجه حرارت آب را پيش از قرار دادن پاها در آن بررسي كنيد.
-پوشیدن کفش‌های مناسب
-شستن و خشک کردن پاها به‌صورت روزانه
