مزيتهاي حجامت نسبت به ساير روشهاي درماني متداول
بطورکلي حجامت يک روش درماني بدون عوارض جانبي است و اگر به صورت تخصصي از آن استفاده شود برتريهاي فراواني نسبت به روشهاي درماني جاري مانند مصرف داروهاي شيميايي و جراحي دارد. مزيتهاي درمان با حجامت را ميتوان بطور خلاصه بدين شرح بيان کرد:
1- حجامت يک روش درماني بدون عوارض جانبي است.
2- حجامت براي تمامي سنين کاربرد دارد.
3- حجامت با حداقل توان فني و تجهيزات اجرايي ميتواند بيماريهاي سخت و مزمن را درمان کند.
4- حجامت هيچگونه وابستگي فني، علمي و ابزاري به خارج از کشور ندارد.
5- حجامت يک رفتار درماني سرپايي است و نيازي به تجهيزات بيمارستاني ندارد.
6- در حجامت فاکتورهاي مداخلهگر وجود ندارد و يک رفتار کامل موجب درمان ميشود.
7- حجامت چون يک دستور ديني است، توان جلب تأثيرات رواني (سايکوتيک) در آن بالاست و از اين طريق علاوه بر افزايش سطح درمانپذيري، موجب تقويت فرهنگ و اعتقادات مذهبي و ارتباط انسان با خدا ميشود.
چه افرادي را نبايد حجامت کرد؟
به منظور پيشگيري از بيماريها ميتوان هر سال حداقل يکبار در فصل بهار حجامت کرد و حداقل فاصله زماني براي حجامت از يک ماه شروع ميشود تا سن روز فاصله، يعني چهل ساله چهل روز يکبار، پنجاه ساله پنجاه روز يکبار و...
ولي حجامت درماني اگر توسط افراد غيرمطلع انجام شود، ممکن است موجب درمان نگرديده و يا اشکالاتي را پديد آورد.
افراد زير را نبايد حجامت تر کرد:
1- افرادي که با تعريف طب اسلامي و طب سنّتي دچار غلبه شديد بلغم هستند. اين افراد بايد حجامت گرم و خشک بشوند.
2- کودکان از بدو تولد تا چهار ماهگي در صورت نداشتن بيماري.
3- زنان باردار تا ماه چهارم بارداري.
4- زنان در ايام عادت ماهيانه.
5- بيماران مبتلا به سيفليس و سوزاک.
مراکز معتبر حجامت
پزشکاني که دوره آموزش اجرا و روش تجويز حجامت را گذرانده باشند صلاحيت انجام حجامت را دارند. پيراپزشکان نيز در صورت گذراندن دوره آموزشي ميتوانند حجامت نمايند ولي تجويز حجامت بايد با نظر پزشک آشنا با اين روش درماني صورت گيرد. لازم به تذکر است که بخشنامههاي اخير وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي حجامت را يک رفتار درماني نيازمند به پژوهش علمي توصيف کرده است و اين امر را در غالب طرحهاي پژوهشي زير نظر مراکز تحقيقاتي و دانشگاهها ميسر ميداند. بيماران براي انجام حجامت ميتوانند به شعبات مؤسسه تحقيقات حجامت ايران و پزشکاني که عضو مؤسسه تحقيقات حجامت ايران هستند و دوره آموزشي خود را طي کردهاند و پروانه حجامت دريافت داشتهاند مراجعه نمايند.
بهترين زمان انجام حجامت
بهترين زمان براي انجام حجامت پيشگيري در درجه اول فصل بهار و در درجه دوم فصل پائيز است، بههرحال فصل تساوي شب و روز موجب ميگردد تا بدن انسان در معرض دو جاذبۀ ماه و خورشيد قرار گيرد و بر اثر جاذبه ماه ترکيبات سبک معلق در خون (که از آن به فضولات خون تعبير ميشود و در طب جديد مواد بيوشيمي و هورموني خارج از حد نرمال خون را گويند) به وسيله حجامت به اندازه بيشتري از بدن خارج ميگردد و براساس اين قاعده بهترين زمان با گردش ماه قمري محاسبه ميگردد و ايام تربيع دوم و سوم ماه قمري بهترين ايام ماه براي حجامت توصيف ميگردند که عبارتست از هفتم تا بيست و يکم ماه قمري و در اين ايام به محققين اجازه داده ميشود تا بيماريهاي گوناگون را با حجامت درمان نمايند.
روزهاي 17، 19 و 21 ماه قمري در درجه اول و ايام چهاردهم ماه قمري در درجه دوم و ايام هفتم ماه قمري در درجه سوم اهميت قرار دارند و باز تابع همين قاعده بهترين ساعت براي حجامت، ساعت حضور ماه در وسط مدار آسمان است که در جدولي در کتاب حجامت از ديدگاه اسلام مطرح گرديده است. در ايام هفته تقريباً در تمامي ايام هفته حجامت قابل انجام است به جز روز جمعه. در روايات برخي از روزها براي حجامت بهتر توصيف شدهاند که به ترتيب روزهاي پنجشنبه و سهشنبه، دوشنبه و يکشنبه هستند. روز چهارشنبه و شنبه نيز روزهايي هستند که ائمه در آنها حجامت کردهاند، لکن براي عموم توصيه به قرائت آيت الکرسي در حين حجامت کردهاند. ائمه )عليهمالسّلام( روز جمعه را براي حجامت مناسب ندانستهاند و براي حجامت اضطراري در روز جمعه قرائت آيتالکرسي ضروري و در ساعت يازده تا دوازده شرعي در روز جمعه حجامت را مطلقاً ممنوع اعلام نمودهاند و دلايل ويژهاي را براي آن ذکر کردهاند که بايد با قوانين متافيزيک تفسير شود.
براي حجامت درماني اولين فرصت بهترين فرصت است، در اين صورت بيمار براي درمان خود بيشترين استفاده را از حجامت به عنوان يک روش درمان ميگيرد: همچنانکه با عقل نيز سازگار نيست که مثلاً يک نفر مسموم شده به وسيله دارو و يا غذا را حجامت نکنيم و بگوئيم برويد و در فصل بهار بيائيد و يا يک نفر سکته کرده را بگوئيم برويد در فصل پائيز بيائيد و يا بيمار داراي سردرد ميگرني را به روزهاي مناسب در ايام ماه ارجاع دهيم و يا کسي که در فصل زمستان سرماخوردگي پيدا کرده را بگوئيم برود فصل بهار بيايد تا درمانش کنيم...
محدوده سني انجام حجامت
براي حجامت پيشگيري براساس دستورات طب اسلامي حجامت از چهارماهگي شروع ميشود و تا پايان عمر قابل انجام است و براساس دستورات طب سنّتي (نظرات بوعليسينا و سيد اسماعيل جرجاني) حجامت از دوسالگي شروع ميشود و تا سن شصت سالگي قابل انجام است.
ولي حجامت درماني از بدو تولد تجويز گرديده و ادامه مييابد مثلاً براي زردي اطفال (يرقان فيزيولوژيک) از حجامت استفاده ميشود که معمولاً در روزهاي اول تولد بروز ميکند تا سکته قلبي که در اين مورد بوعليسينا براي درمان آن حجامت را تجويز ميکند و افراد متعددي در اين زمينه درمان شدهاند.
عوارض جانبي حجامت بيقاعده
اگر چنانچه به هر دليلي حجامت بيقاعده انجام شده باشد مثلاً طبع بيمار براي انجام حجامت لحاظ نشده باشد و يا قبل و بعد از انجام حجامت تمهيدات لازم رعايت نشده باشد مانند اينکه در حالت خستگي مفرط حجامت انجام شده باشد و يا در کمتر از دوازده ساعت قبل و بعد از حجامت معاشرت جنسي صورت گرفته باشد و يا از غذاهاي سرد مزاج مانند ترشيها، گوشت گاو، ماهي و شوري استفاده شده باشد و يا در معرض درگيريهاي عصبي حاد قرار گرفته باشد ممکن است دچار عوارضي گردد که عمدهترين آنها عبارتند از:
1- ضعف عمومي
2- سردي اندامها
3- سستي و ناتواني مفاصل
4- پرخوابي
5- عدم تحقق درمان