تعریف:
سكسكه به معنی انقباضات تکراری و غیر ارادی عضلات دیافراگم و عضلات تنفسی بین دنده ای است. در حقیقت هق های پی در پی ای كه انسان را اذیت مینماید و در مواردی بیماری نام می گیرد.
دیافراگم عضله اصلی تنفس است که در زیر ریه‌ها قرار گرفته است. این عمل فشرده شدن، هوا را به سرعت به درون ریه‌ها می‌کشد و دریچه واقع شده در بالای حنجره با صدا بسته میشود. این بسته شدن سبب ایجاد صدای سکسکه میشود. در ایجاد سكسكه دیافراگم (عضله بزرگ و نازكی كه قفسه سینه را از شكم جدا می كند( و عصب فرنیك ،عصبی كه دیافراگم را به مغز وصل می كند) نقش دارند.
سكسكه یك علامت است، نه یك بیماری، و همچنان به عنوان یكی از اسرار پزشكی باقی مانده است و تا به حال، نقش و عملكرد مفیدی برای آن شناخته نشده است.
به طور كلی مردان به مراتب بیشتر از زنان دچار سكسكه می شوند، البته همه ممكن است دچار سكسكه شوند، حتی جنینی كه در رحم مادر است. اما عملاً هر فردی از نوزاد گرفته تا افراد بزرگسال، آن را تجربه می كنند.
در اغلب اوقات سكسكه یك مشكل خوش خیم و گذرا است. در صورتی که، همین عارضه ساده، در صورتی كه بیش از حد ادامه پیدا كند، می تواند آزار دهنده و ناتوان كننده باشد.
گفته شد که انسداد غیر ارادی گلو(دهانه حنجره) باعث تولید صدای سکسکه میشود، این صدا در زمان عمل دم ایجاد میشود.
سکسکه به طور ناگهانی آغاز شده و معمولاً تنها چند دقیقه طول می‌کشد البته گاهي تا يک ماه ادامه يابد. شما ممکن است هر جایی به سکسکه مبتلا شوید و بین 4 تا 60 بار در دقیقه سکسکه کنید. سکسکه معمولاً خود به خود برطرف میشود.
به نظر نمی رسد که سکسکه هیچ تاثیر سودمندی داشته باشد سکسکه یک اثر واکنشی است، به این معنا که شما هیچ کنترلی بر روی آن ندارید، و بروز آن در بعد از ظهرها شایعتر است.
اگر سکسکه بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد، سکسکه مداوم محسوب می شود و نیاز به بررسی بیشتر دارد تا عامل ایجادکننده آن یافت گردد.
انواع سکسکه
همه ما مي‌دانيم سكسكه‌اي كه بيش از اندازه طولاني شود يا با شدت زياد و دردناك باشد، طبيعي نيست و انتظار براي برطرف شدن آن نمي‌تواند كار سادهاي باشد. تعريف اين كه چه سكسكه‌اي طبيعي و چه سكسكه‌اي غيرطبيعي است، كار سادهاي نيست. در هر صورت متخصصان بر پايه زمان سكسكه آن را به 3 دسته تقسيم‌بندي كرده‌اند.
1. يك دوره سكسكه به صورت سكسكه گهگاه به مدت 48 ساعت تعريف مي‌شود.
2. دسته دوم كه سكسكه مداوم نام دارد، عبارت است از سكسكه‌‌هايي كه بيش از 48 ساعت طول مي‌كشند، اما در كمتر از يك ماه بهبود مي‌يابند.
3. دسته سوم يا سكسكه مهارنشدني براي مدت 2 ماه يا بيشتر ادامه پيدا مي‌كند.
افراد به دو شکل کوتاه مدت و دراز مدت، دچار این عارضه می شوند. هر چند که سکسکه، یک بیماری به حساب نمی آید، اما سکسکه های بلند مدت، اغلب آزاردهنده بوده و فرد را مستاصل می نمایند.
معمولاً سکسکه‌های کوتاه مدت به دنبال اتساع معده و یا مصرف الکل ایجاد میشود و به صورت خودبه‌خود یا با استفاده از درمان‌های محلی بهبود می‌یابد و نیاز به توجه پزشکی ندارند.
بر خلاف سکسکه‌های کوتاه مدت، سکسکه‌های بلند مدت نادرتر هستند اما باعث ازکارافتادگی، ایجاد افسردگی، سینه‌پهلو، کاهش وزن و اختلال خواب در بیمار میشود.
علل ایجاد سكسكه
علل ایجاد سكسكه تحریك اعصابی است كه عضلات تنفسی، خصوصاً دیافراگم را تحریك می كنند. در شیرخواران سکسکه به خاطر ورود هوا به معده کودک در هنگام شیرخوردن به وجود می آید. انبساط ناگهانی معده به خاطر حجم زیاد هوا موجب انقباض دیافراگم می شود و سکسکه را در پی دارد. این حالت در نوزادان احتمالا به خاطر این است که پرده دیافراگم هنوز بطور کامل رشد نکرده است اما خودبخود و عموماً در دوماهگی کاهش می یابد.
علت سكسكه كوتاه مدت معمولاً ناشناخته است، اما در صورتی كه سكسكه طولانی مدت باشد یا به شكل مكرر رخ دهد، امكان دارد به علت موارد زیر ایجاد شده باشد:
خوردن یا آشامیدن غذا یا نوشیدنی داغ یا مواد تحریك كننده
بیماری پرده جنب )پرده ای كه روی ریه را می پوشاند)
ذات الریه
اورمی (جمع شدن مواد زاید سمی در اثر نارسایی كلیه)
الكلی بودن
مصرف برخی از داروها
اختلالات معده و مری و روده یا لوزالمعده
حاملگی
تحریك مثانه
هپاتیت
سابقه عمل جراحی (خصوصاً جراحی روی شكم)
علل عاطفی
پُر بودن معده
خنده شدید یا احساسات قوی
تغییر در دمای محیط
انفارکتوس میوکارد
تومور مغزی
نارسایی کلیه
سرطان پروستات
جراحی بر روی شکم و ...
در ضایعات مغزی، ضربه و تومورهای مغزی یا به دنبال بی هوشی ها نیز امكان بروز سكسكه وجود دارد. سكسكه با این علت، عموماً خود به خود بهبود می یابد.
غالباً در افراد مضطرب و دارای استرس بالا و یا متعاقب خبر خوشایند و غم انگیز تظاهر می كند و در برخی مواقع مصرف دارو و سموم نیز علت آن است.
معده خیلی پُر می تواند باعث حمله های سكسكه شود كه به شكل غیرارادی بروز می كند و در شرایط زیر پیش می آید:
خوردن بیش از حد و سریع غذا
به درون كشیدن هوای بیش از اندازه به داخل ریه ها
تغییر ناگهانی در دمای معده، مثل نوشیدن مایعات سرد بلافاصله بعد از خوردن یك نوشیدنی داغ.
غالباً سكسكه، بیشتر از 48 ساعت طول نمی كشد، ولی در شکل مُداوم آن، فرد بیش از دو روز و كمتر از یک ماه سکسکه می کند و در مواردی که بیش از این مدت طول بکشد یا در صورتی كه با بیماری های دیگری مثل مشكلات قلبی- ریوی همراه باشد، فرد به مراجعه به بیمارستان نیاز دارد.
عواملی می توانند خطر سکسکه را افزایش دهند، این عوامل عبارتند از:
وجود یک بیماری که سطح سلامت فرد را پایین آورده باشد.
سابقه عمل جراحی اخیر
مصرف داروها، خصوصاً آنهایی که معده را آزرده می‌سازند.
پر بودن معده
خنده شدید یا احساسات قوی
تغییر در دمای محیط
مصرف الکل علل
علت زمینه ای سکسکه در مواقع بسیار نادری میتواند ناشی از یک بیماری جدی باشد، مانند:
تحریک دیافراگم در اثر عفونت، گسترش سرطان به اعضاء دیگر یا فتق هیاتوس (هنگامی که بخشی از شکم به طرف دیافراگم رانده میشود)
تحریک عصب فرنیک (عصب کنترل کننده دیافراگم) در اثر سرطان یا جراحی سینه
عفونت یا تومور مغزی
نارسایی شدید کبدی
فعالیت بیش از حد غده تیروئید
پنومونی (التهاب ریه ها)
عفونت های عمومی شدید مانند مالاریا
بیماری های سیستم اعصاب مرکزی مانند مولتیپل اسکلروزیس (یا ام اس)
سکسکه ناشی از مصرف بی هوش کننده‌ها به عنوان مثال در طی جراحی شکمی یا پس از آن
مشکلات مربوط به متابولیسم بدن مانند هایپرگلایسمی (بالا بودن قند خون)
عوارض جانبی برخی داروها به عنوان مثال بنزودیازپین‌ها که آرام بخش و خواب آور هستند.
ضربه مغزی و یا بیماری بخش‌های خاصی از مغز
بيماريهاي عصبي و رواني نيز مي تواند شروع کننده سکسکه باشد. از آن جمله استرس و بيماريهاي شخصيتي است.
